چکیده:
یکی از مدارس علمیه تهران (در عصر قاجار)، مدرسه قاسم خان است که به دست امیر قاسم خان ساخته شد و بعدها دختر وی مهد علیا (مادر ناصرالدین شاه) آن را توسعه داد و به مدرسه مادرشاه نیز معروف شد. این توسعه در سال 1264 شروع و در سال 1272 به پایان رسیده است. تاریخچه وقف مدرسه، تعیین مکان مدرسه، شناخت افراد ذکر شده در وقفنامه و اطلاعاتی راجع به آنان و تصحیح وقفنامه مذکور مطالبی است که در این مقاله آمده است.
خلاصه ماشینی:
وقفنامه مدرسه قاسم خان مؤلف: حمیده عبداللهی علی بیک - احسان فتاحی اردکانی استادیار دانشگاه قم دانشجوی دکتری عرفان و تصوف چکیده یکی از مدارس علمیه تهران (در عصر قاجار)، مدرسه قاسم خان است که به دست امیر قاسم خان ساخته شد و بعدها دختر وی مهد علیا (مادر ناصرالدین شاه) آن را توسعه داد و به مدرسه مادرشاه نیز معروف شد.
امیر قاسم خان داماد فتحعلیشاه و پدر مادر ناصرالدین شاه یعنی پدر ملک جهان خانم ملقب به مهد علیا بوده و آب انبار قاسم خان در بین راه تهران و شهر ری و نیز مسجد و مدرسه مادرشاه سمت جنوب غربی در آخر باب همایون تهران از بناهای اوست و چون مدرسه مزبور را بعدا مهد علیا در آن تعمیراتی نمود امروزه معروف شده به مدرسه مادرشاه»[1] تاریخ وقف با توجه به تاریخی که بعد از سجع مهر[1] مهد علیا آمده، معلوم میشود در سال 1264ه.
ق با حاج محمد کریمخان کرمانی انجام داده است از وی به عنوان مدرس مدرسه مهد علیا یاد شده است[2] آقا علی حکیم در زندگی خودنوشت، مدت تدریس در این مدرسه را حدود هفت سال ذکر میکند و با توجه به نظر واقف بر اینکه مدرس مدرسه باید روزی سه درس معتبر و با دقت بگوید، وی سه درس در آن میداده است.
و کتب موقوفه را به خارج از طلاب مدرسه که موقوف علیهم باشند، ندهد که از مدرسه بیرون برد مگر به اذن متولی و اطلاع مدرس و یا ناظر، و در این صورت نیز اگر کتاب در پیش آن شخص خارج تلف شود، کتابدار باید از عهده ارش یا قیمت برآید.