چکیده:
نهضت مشروطیت، یکی از تحولات عمدهی اجتماعی- سیاسی در تاریخ ایران میباشد که در دورهی قاجار و درمحدودهی سالهای 1284-1290هـ.ش به وقوع پیوست. این نهضت که توسط گروههای مختلف مردمی با ایدئولوژیها و تفکرات متفاوت بروز کرد، نتیجه عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، داخلی و خارجی بود. عواملی که در بین آنها نقش نیروهای اسلامی و خصوصا علمای شیعی به عنوان رهبران دینی جامعه و به تبع آن فرهنگ و آموزههای شیعی در نظر پژوهشگران و کارشناسان مورد توجه قرار گرفته است. در میان فرهنگهای شیعی نیز تعزیهخوانی و عزاداری در رثای سید و سالار شهیدان در این دوره از طرف دولت و ملت از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است. نقش هنر نمایشی تعزیه که بیان مفهومی از تاریخ، اندیشه و فرهنگ اسلامی و شیعی است و تحت تاثیر فرهنگ و تمدن و گفتمان ایرانی شکل گرفته است، به عنوان رسانهای شیعی در تحولات اجتماعی این دوره قابل بحث و بررسی میباشد. در این مقاله برآنیم تا با بررسی مدارک و اسناد تاریخی موجود، آنچه که از برگزاری مراسم تعزیهخوانی و عزاداری به عنوان بخشی از فرهنگ و آموزهی تشیع، در شکلگیری و جریان نهضت مشروطیت نقش داشته است را یافته و عرضه نماییم. باشد که مورد توجه قرار گیرد.
Constitutional Movement، one of the major socio-political developments in the history of Iran the Qajar period and within the years 1905-1911 occurred. This movement by different groups of people with different ideologies and ideas emerged the result of multiple factors، socio-political--economic،domestic and foreign factors that between them the role of Islamic forces in particular، the Shiite scholars as religious leaders، community and consequently the culture and the teachings of the Shia the researchers and experts are taken into consideration. Among the Shiite culture taziyeh and mourning in memory of Sayed Master of Martyrs in the course of the court and people has enjoyed a special place. Dramatic Art The role of Taziyeh which express a sense of history shiite Islamic thought and culture and is formed under the influence of Iranian culture and civilization and dialogue as Shiite media discussion and study the social upheavals of the period. We want this article to examine historical documents what is Taziyeh mourning ceremony as part of the culture and the teachings of Shi'ism has played a role in the formation of the Constitutional Movement and make offer them. Which is taken into consideration.
خلاصه ماشینی:
در جامعه اي که حاکمان آن به هر دليل از تشيع حمايت مـيکننـد و تشـيع آنها از مرز تظاهر فراتر نميرود و مردم نيز براي رهايي از ظلم و ستمي که در جامعه عيان اسـت ، بـه اين ظواهر سرگرم ميشوند، بررسي نقش و تأثير «تعزيه و عزاداري» که از آموزه هاي شـيعي و تبلـور خلاقيت مبارزاتي تشيع در برابر ظلم و ستم ميباشد، در نهضت مشروطيت ، دشواريهاي خـاص خـود را دارد.
عزاداري و به تبع آن هنر نمايشي تعزيه به عنوان نمادي از ظلم ستيزي و حق طلبي و عدالت خواهي سرشار از آموزه هاي شيعي است و بررسي نقش آن در نهضـت مشـروطيت هـر چند به دلايل ذکر شده و کمبود پژوهش و تحقيق در اين موضوع خاص دشوار به نظر مـيرسـد، امـا شدني است و انکار نقش آن در تحول اجتماعي و نهضت مشروطيت منطقي به نظر نميرسد.
يافته هاي تحقيق نقش تعزيه و عزاداري در نهضت مشروطيت از سه ديـدگاه مـذهبي، اجتمـاعي و سياسـي مـورد بررسي قرار ميگيرد: تأثير تعزيه به عنوان منبعي غني از آموزه هاي اسلامي و انساني روضه خواني و گريه بر مصائب سيد و سالار شهيدان امام حسين (ع ) پس از وقايع غمبـار کـربلا و بعد نوحه خواني و بالاخره سينه زني و حرکت دسـته هـاي عـزاداري و بـا گذشـت زمـان بعـد نمايشـي بخشيدن به آن و تکامل طبيعي و تدريجي آن که منجر به شکل گيري هنر نمايشي تعزيـه يـا شـبيه - خواني شد، نماد ديگري از انديشه و فرهنگ اسلامي و شيعي است که تحت تـأثير تمـدن و گفتمـان ايراني شکل گرفته است .