چکیده:
حیات امام سجاد علیه السلام مقارن با دوره ای خاص از شرایط فرهنگی اجتماعی تـاریخ اسـلام بود که می توان آن را دوره حاکمیت فرهنگ جاهلی دانست ؛ با ایـن حـال ایشـان هـم زمـان بـا مدیریت این فضای فرهنگی ، بـه بـازآفرینی فرهنـگ اسـلامی اقـدام نمودنـد. در ایـن راسـتا از راهبردهایی بهره بردند: افشای ماهیت فرهنگی بنی امیه و طراحی سامانه فرهنگی . راهبرد کلـی ایشان در این میان ، الگوی خاصی از «فرهنگ و شخصیت » و ارتباط دوسویه این دو بوده است . ایشان با بازآفرینی فرهنگ اسلامی ، شخصیت افراد پیرامونی خود را تحت تاثیر قـرار دادنـد و در مقابل ، این شخصیت ها توانستند به بازآفرینی فرهنگ اسلامی یاری رسانند. نظام فرهنگـی امـام (ع ) نیز دارای راهبردی سامانه ای است که در چند سطح و هر سطح در چندین لایه طبقـه بنـدی می شود. با توجه به توفیق راهکارهای ایشان در برون رفت از فضای فرهنگی ناهنجار و بازآفرینی فرهنگ مطلوب ، می توان با بازخوانی راهبرد امام سـجاد علیـه السـلام از ایـن راهبـرد در دیگـر فضاهای فرهنگی اجتماعی به تناسب بهره برد.
خلاصه ماشینی:
تحلیل سلوک امام سجاد علیـه السـلام در مـدیریت فرهنگـی بعد از عاشورا 1 علیرضا اشتری تفرشی ١ * منا زینلی طرقی چکیده حیات امام سجاد علیه السلام مقارن با دوره ای خاص از شرایط فرهنگی اجتماعی تـاریخ اسـلام بود که می توان آن را دوره حاکمیت فرهنگ جاهلی دانست ؛ با ایـن حـال ایشـان هـم زمـان بـا مدیریت این فضای فرهنگی ، بـه بـازآفرینی فرهنـگ اسـلامی اقـدام نمودنـد.
حال پرسش اصلی این است که اگر در عصر مورد پژوهش ، نظام شخصیت افراد وابسته بـه فرهنگ پذیری اجتماعی مورد اشاعه حاکمیت امویان بوده است و در آن دوره سعی شده تا خرده فرهنگ های دیگر استحاله و امحا گردند، امام سجاد علیه السلام چگونه توانسته انـد تـا شخصیت افراد جامعه خود را متمایل به فرهنگ اسلامی شیعی نمایند.
فعالیت های فرهنگی ایشان در راستای احیای مرجعیت اهل بیت علیهم السلام به قدری مؤثر بود، چنانکه تردید کسانی چون قاسم بن عوف ، فرات بن احنف و ابوحمزه ثمالی در مصادیق امام (همان : ١٢٤)، نشانگر آن است که این افراد به مفهوم امـام آگـاهی یافتـه بودنـد، هرچنـد ممکـن اسـت همـین تردیـد تنهـا برنامه ای برای ساخت فضایی بوده است حاصل از مدیریت امام و همکاری محمد بن حنفیه تا امام از نظر سیاسی در امان بمانند و در عین حال ، زمینه ای برای شیعیان باشد تا مؤلفه هـای امامت شیعی را به درستی آموزش بگیرند.