چکیده:
حکومت ساسانیان از جمله مهم ترین دوره های تاریخی در ایران پیش از اسلام است و در نتیجه هنر این دوره هم می تواند یکی از باشکوه ترین ادوار هنر در ایران باستان تلقی شود. هنری که از گذشته ای طولانی الهام گرفته است و نشانه های آن تا به امروز مشاهده می شود. به همین منظور مطالعه آثار و اشیاء به جا مانده از آن دوران اهمیت به سزایی دارد. در دوره ساسانی در انواع هنرها پیشرفت قابل توجهی حاصل شد. از جمله فلزکاری که یکی از شاخه های مهم هنری محسوب می شود. اگرچه بسیاری از جنبه های فلزکاری ادامه دهندهی کار حکومت های پیشین از خود بود اما در این دوره به بلوغ چشمگیری رسید. آثار و اشیاء فلزی در دوره ساسانیان در تقسیم بندی های متفاوتی قرار می گیرند. ظروف،جام ها، کاسه ها جزء اشیای فلزی محسوب میشود.هنرمند برای انتقال اندیشه طرحهایی را به تصویر می کشید و سپس این آثار با نقوشی تزئین می شد که الهام گرفته از طبیعت، حیات مادی، باورها، اعتقادات و اسطوره های فرهنگ ایرانی میباشد. در این پژوهش تلاش شده تا به روش پژوهش تاریخی و با شیوهی تحلیل و توصیف برخی از نقش مایه های مادی و معنوی در سیمینه های دوره ساسانیان بررسی گردد. نتیجه پژوهش آن که هنرمندان و صنعتگران دوره ساسانی با اقتباس از طبیعت و باورهای گذشتگان، آثار فلزی تحسین شدهای را خلق کردند.
خلاصه ماشینی:
این نقش مایه بر روی ظروف فلزی حک شده است و جنبه مادی بیشتر دارد گرچه گاهی نشانه ها و نماد هایی نیز به چشم میخورد.
جالب اینکه نقش این بشقاب سیمین یکی از نمونه طرح هایست که بر سفال اوایل دوره اسلامی مشاهده می شود و نشان از تاثیر هنر ساسانی بر هنر اسلامی دارد.
«بسیاری از جانوران واقعی که تنها یا با یک دیگر نوع های خود کارمایه ی بخشی از طرح ها را می سازد، ممکن است هیچ معنای نمادینی نداشته باشد و تنها به این دلیل به نمایش در آمده که ساسانیان مثل پیشینیان خود و جانشینان آنان در ایران از جانوران لذت می بردند و علاقه ی معقولی به آنها داشتند و این به تخیل آنها می افزود و محرک مهارت آنان در تصویر کردن آنها بود» (پوپ ، ١٣٨٧، ج ٢: ص ٩١٥).
نقش اصلی این ظرف دو بز کوهی است که در میان درختی قرار گرفته اند و در بخش های میانی حیواناتی چون شیر یا عقاب دیده می شود.
با توجه به بررسی های انجام شده نتایجی ازین مطالعه به دست آمد: طی بررسی بر روی گروهی از ظروف فلزی آن چه قابل توجه بود این است که بسیاری از این اشیاء از لحاظ نقش شباهت زیادی به هنر گذشتگان هم داشتند.
پوپ ، آرتور اپهام (١٣٨٧)،سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، مترجمان : نجف دریابندری و دیگران ، تهران ، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ اول .