چکیده:
تل آتشی استقراری دارای آثار فرهنگ نوسنگی پیش از سفال در جنوب شرق ایران است. این استقرار در حدود 30 کیلومتری شرق شهر جدید بم و در کناره غربی لوت جنوبی واقع شده است. امروزه لوت جنوبی یکی از خشکترین کویرهای کره زمین است اما وجود آثار گسترده در این ناحیه نشان میدهد که احتمالا چشمانداز طبیعی منطقه در پیش از تاریخ با زمان معاصر تفاوت داشته است. پژوهش باستانشناختی در تل آتشی طی چند مرحله شامل بازدیدهای مقدماتی، بررسیهای باستانشناسی، نمونهبرداری و لایهنگاری انجام شده است. یافتههای باستانشناسی، اکثر معرفهای فرهنگ نوسنگی پیش از سفال شامل ساختارهای معماری در بافتار اصلی، ابزارها و دستینههای سنگی، پیکرهها، اشیاء گلی و ظروف سنگی را نشان داده است. این مقاله یافتهها و دادههای باستانشناسی دوره اول استقرار در تل آتشی را ارائه میکند. براساس لایهنگاری انجامشده دوره اول شامل یازده مرحله است. کفهای استقراری به دلیل محوریت موضوع معماری مبنای تفکیک مراحل قرار داده شدهاند. چشمانداز طبیعی منطقه و تاثیر آن بر معماری دوره اول استقرار موضوع بحث و بررسی مقاله است. دوره اول تل آتشی معرف فرهنگ نوسنگی پیش از سفال در جنوب شرق ایران است. این فرهنگ تا کنون ناشناخته بوده است. در توالی فرهنگهای پیش از تاریخ جنوب شرق ایران دوره اول استقرار در تل آتشی به عنوان فرهنگ پیش از سفال قبل از لایه صفر در تل ابلیس در نظر گرفته میشود. گاه نگاری پیشنهادی برای این دوره سدههای پایانی هزاره ششم و نیمه اول هزاره پنجم پیش از میلاد است.
خلاصه ماشینی:
3 Pre-Pottery Neolithic PPN 4 Pottery Neolithic PN 5 Verhoven 6 Kenyon 7 Moore 8 Byrd 9 Tanno and Wilcox 10 Elamo – Dravdian مشاهده میشود؛استقراریمتعلق به فرهنگ پیش ازسفال است ؟مسئله دیگربازه زمانییا گاه نگاریاستقرار و نسبت آن با استقرارهای پیش از تاریخ در منطقه و نیزدر توالی فرهنگیمنطقه جنوب شرق ایران بود.
تصویر١:موقعیت جغرافیاییتل آتشیدرحاشیه دشت کویر / منبع :پروژه باستان شناسیدارستان ١به نقل ازاینکارتا،٢٠٠٦ پرسش های پژوهش ١ـ یافته ها و داده هایمعرف فرهنگ نوسنگیپیش از سفال دراستقرار تل آتشی کدام است ؟ ٢ـنمودهاومتغیرهای چشم اندازکه درمعماریبه مثابه عمده ترین داده هاپدیدارمیشود، چیست ؟ ١پروژه پژوهش هایپیش از تاریخ دارستان بم با حمایت هاو پشتیبانی پایگاه پژوهشی ارگ بم و مجوز پژوهشکده باستان شناسی در سال ١٣٨٦خورشیدی تعریف شد که در این مقاله به اختصار پروژه باستان شناسیدارستان خوانده میشودوهمه مدارکمتعلق به همین پروژه است .
٣ـدرتوالیفرهنگ هایپیش ازتاریخ جنوب شرق ایران ،فرهنگ پیش ازسفال تل آتشی چه جایگاهی داردوگاه نگاریپیشنهادیبرایآنچه بازه زمانیاست ؟ فرضیه های پژوهش معماری شامل ساختارها، فضاها و مصالح ، همچنین انطباق برخی عناصر معماری با چشم اندازطبیعیمنطقه ،شناسایینشدن سفال هادربررسیهاونمونه برداریهایسطحیو کاوش لایه نگاریهمراه بافراوانیابزارهایسنگی یافت شده (بنگرید به تصویر ٢)، وجود قطعه های دستاس ها، شناسایی ظرف سنگی در بافت معماری و پیکرکهای گلی، از عمده ترین شاخص های فرهنگ نوسنگی پیش از سفال درتل آتشی است .
تصویر٢:نمونه ابزارهایسنگیشناساییشده درتل آتشی / منبع :پروژه باستان شناسی دارستان هدف ازاین پژوهش شناخت فرهنگ نوسنگیپیش ازسفال (شاخص هاومعرف ها)و بررسییکی از استقرارهایگستردة آن در چشم انداز کویریجنوب شرق ایران است .