چکیده:
روابط ایران و هند، قدمتی به اندازه تاریخ هر دو کشور دارد. ایرانیها در دورههای مختلف مهاجرتهایی به سرزمین هند داشتهاند و همچنانکه تاثیر زیادی بر فرهنگ و مذهب مردم آن سرزمین گذاشتهاند از آنان متاثر نیز شدهاند. این مقاله که با تکیه بر منابع موجود کتابخانهای و اسنادی و بررسی اشیای موجود در موزه آستانقدس تدوین شده است ، با نگاهی اجمالی به پیشینة این ارتباط ، به معرفی آثار موجود در آستان قدس رضوی که نشانهای از رابطة فرهنگی و هنری این دو سرزمین است، میپردازد. بررسی این آثار و سابقه تاریخی آن نشان دهندة نقش مذهب تشیع در تقویت این رابطه و ادامة آن از دورة صفوی تا عصر حاضر است.
خلاصه ماشینی:
پناه جستن برخی از پادشاهان این سلسله در جریان تحولات سیاسی در ایران نه تنها موجب همراه شدن تعدادی از ادیبان وهنرمندان این سرزمین در این جریان شد بلکه اشیای بسیار ارزشمندی به عنوان هدیه به دربار صفوی و همچنین نذر برای مرقد مطهر حضرت رضا علیهالسلام به ایران آورده شد که هنوز تعداد قابل توجهی از آنها موجود است.
از طرفی برگشت فاتحانه این فرمانروایان همراه با هنرمندان ایرانی و ایجاد کارگاههای هنری با حضور آنها و خلق آثاری در زمینه معماری تا سایر هنرها شامل قالی بافی، کتابت و کتابآرایی و فلزکاری و جز آن نشان از تلفیق و درآمیختن هنرهای دو سرزمین کهن ایران و هند دارد چنانکه در برخی موارد تشخیص غلبه کدام یک بر دیگری بسیار مشکل است.
به طور مثال وجود بنای تاریخی کاخ خورشید در کلات نادری مشهد و استفاده از تزیینات معماری متأثر از هنر هند، همچنین استفاده از فرشهای بافت هند (مثلا جهان آباد که نام قدیم دهلی بوده) در حرم مطهر، در دورههای مختلف و بویژه در دوره افشار که در اسناد موجود در آستان قدس رضوی به طور مکرر نام برده شده است.
وجود تعدادی اشیای اهدایی در تالارهای موزه هدایای مقام معظم رهبری و سکهها و تمبرها که طی سالهای اخیر توسط شخصیتهای سیاسی و فرهنگی هند از این کشور و سایر کشورهای جهان اهدا شدهاند همچنین آثاری که متأثر از هنر هندوستان ساخته شدهاند، نشانهای ازادامة این ارتباط فرهنگی بین این دو سرزمین کهن است.