چکیده:
هدف این پژوهش بررسی مبانی نظری جهانی شدن و اثرات آن بر اهداف کلی برنامهی درسی نظام آموزش و پرورش ایران میباشد. در این رابطه سه نظریهی مهم فلسفی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی که در آثار والراشتاین (نظریهی نظام جهانی)، مایر و بولی (نظریهی سیاست جهانی) و رابرتسون (نظریهی فرهنگ جهانی) بوده، در حوزهی نظام آموزشی و برنامهی درسی بررسی شده است. بازتاب هر نظریه در برنامهی درسی نشان میدهد که جهتگیری برنامهی درسی نظامهای آموزشی به سمت جریانی از تکثرگرایی، توجه به خرده فرهنگها، توجه به هویت ملی و بومی، آموزش فنی حرفهای، آموزش مادام العمر و تمرکززدایی پیش میرود. با توجه به اینکه جامعهی ایران نیز جامعهای جوان و در حال گذر است و ضرورت میزان اثرپذیری اهداف برنامهی درسی این کشور از تحولات جهانی امری اجتناب ناپذیر است، لذا این پژوهش با بهرهگیری از روش کیفی– تحلیلی به بررسی میزان تناسب اهداف برنامهی درسی ایران با اهداف برنامهی درسی نظریههای نامبرده پرداخت. در این پژوهش مشخص شد این نظریهها شباهتها و تفاوتهایی با اهداف برنامهی درسی ایران دارند و فرصتها و تهدیدهایی ایجاد میکنند. فرصتهای این سه نظریه برای برنامهی درسی ایران، توجه به خصوصیسازی، تمرکز زدایی، برنامهی درسی تلفیقی، تاکید بیشتر بر هویت ملی، خرده فرهنگها، صلح و آموزش مداوم میباشد. تهدیدات این سه نظریه برای برنامهی درسی ایران در تاکیداتی است که بر برنامهی درسی موضوعمحور، بهرهکشی اقتصادی، ترویج روحیهی مصرفگرایی و ناهمواری توزیع دانش دارد.
خلاصه ماشینی:
لذا هدف اصلی این تحقیق آن است که با بررسی مبانی نظری سه نظریهی مهم جهانی شدن (نظام جهانی، فرهنگ جهانی و سیاست جهانی) به بررسی تأثیر آنها بر اهداف برنامهی درسی ایران بپردازد و در این رهگذر مشخص گردد که اهداف این سه نظریه با اهداف برنامهی درسی ایران چه شباهتها و تفاوتهایی دارد و چه فرصتها و تهدیداتی ایجاد میکند؟ پیشینهی تحقیق از دیدگاه برخی از صاحبنظران تاریخ تعلیم و تربیت، جهانی شدن پدیدهای است که قدمت آن به برهههای دوردست تاریخی برمیگردد و ریشهی آن را میتوان در اندیشهی فیلسوفانی مانند افلاطون، کمنیوس و هگل جستجو کرد.
- Cogburn - McDonald & Horst هدفهای تحقیق هدف کلی این تحقیق بررسی مبانی نظری سه نظریهی مهم (نظام جهانی، سیاست جهانی و فرهنگ جهانی) و تأثیر آن بر اهداف برنامهی درسی نظام آموزش و پرورش ایران است.
انتخاب روش مذکور در پژوهش بر این اساس صورت میگیرد که به جهت استخراج مبانی فکری- نظری سه نظریهی مهم (نظام جهانی، سیاست جهانی و فرهنگ جهانی) و تأثیر آن بر اهداف برنامهی درسی نظام آموزش و پرورش ایران باید: 1- منابع مکتوب، اعم از مقالات و دیگر آثار والراشتاین (نظریهی نظام جهانی)، مایر و بولی (نظریهی سیاست جهانی) و رابرتسون (نظریهی فرهنگ جهانی) بررسی شده است.
3- سپس در مرحلهی بعدی به بررسی مفهوم، تاریخچهی برنامهی درسی و صورتبندی اهداف برنامهی درسی در پرتو این نظریهها پرداخته میشود و سرانجام در مرحلهی پایانی و با توجه به آنچه در گامهای قبل به آن اشاره شده به مشخص کردن نحوهی تأثیر پدیدهی جهانی شدن در هدفگذاری برنامهی درسی نظام آموزش و پرورش ایران و معرفی فرصت و تهدیدهای ایجاد شده برای برنامهی درسی پرداخته میشود.