چکیده:
اصلاح قوانین مالکیت زمین به عنوان بخشی از برنامه نوسازی در ایران و روسیه، رویدادی است که دگرگونی های اجتماعی و سیاسی گسترده ای برای هر دو کشور در پی دارد. آنتوان چخوف با نمایش نامه «باغ آلبالو» و اکبر رادی با نمایش نامه «لبخند باشکوه آقای گیل» اصلاح قوانین مالکیت زمین و زوال طبقه اشراف زمین دار در ایران و روسیه را دستمایه قرار داده و تاثیر آن بر زندگی شخصیت هایی از طبقات مختلف اجتماعی را آشکار کرده اند. این دو نمایش نامه بازتابی از پیامدهای تاریخی برنامه نوسازی از بالا و یا نوسازی آمرانه ای هستند که در عصر پهلوی دوم در ایران و نیکولای دوم در روسیه با شتاب اعمال می شود. به همین دلیل این آثار می توانند به عنوان یکی از منابع برای مطالعه تاریخ تطبیقی ایران و روسیه مورد توجه باشند. هر دو اثر موضعی انتقادی نسبت به برنامه نوسازی دارند. آن ها با خلق شخصیت هایی که دچار بحران هویت هستند، بعد تازه و ناگفته ای از پیامدهای نوسازی آمرانه را بازتاب می دهند که در تحلیل های تاریخی مغفول مانده است. بررسی شخصیت های دو اثر این امکان را فراهم می کند که مسئله بحران هویت را به مثابه یکی از پیامدهای برنامه نوسازی پیگیری کنیم. این مقاله با بررسی تطبیقی زمینه های تاریخی آثار، تصویری از شرایط بحرانی برآمده از صنعتی سازی، افول کشاورزی و دگرگونی های بنیادین را ترسیم می کند. هدف از این بررسی تطبیقی، طرح این مسئله است که برنامه نوسازی چگونه به دگرگونی وضعیت طبقات اجتماعی می انجامد و بحران هویت چگونه در دو اثر از ادبیات نمایشی ایران و روسیه، با زمینه تاریخی مشابه بازنمایی شده است.
Land Reforms Program and abolishing feudalism as a part of Modernization in Iran and Russia are considered as one the most influent passages in social and political changes. Anton Chekhov in “The Cherry Orchard” and Akbar Radi in “The Magnificent Smile of Mr. Gill” are using the Land reforms and the fall of aristocracy in Iran and Russia as background and reveal the influences on characters of different social classes. These two dramas are based on authoritarian modernization in Era of Pahlavi II in Iran and Nicholas II in Russia which was done very quickly. Therefore these works can be used as appropriate references for comparative history studies about fall of landlords. Both works have a critical point of view to modernization. Both works create characters with identity crisis giving new dimension and revealing untold results of Authoritarian modernization what was ignored in history analyses. Analyzing the characters of both works prepares a process to follow the results of Identity crisis coming from modernization. This article، by comparative inquiring between plays and their historical contexts، attempts to trace a picture of critical conditions emanated from industrialization، decline of agriculture، and infrastructural alterations. The purpose of this comparative inquiry is to reveal how modernization programme result in alteration of the conditions of social classes، and in the identity crisis، which have been reflected in two Iranian and Russian plays created in similar contexts.
خلاصه ماشینی:
مطالعات تطبيقي تاريخ در اين مقاله ، زمينه را براي بررسي تطبيقي دو اثر مهم از ادبيات نمايشي روسيه و ايران هموار ميکند؛ زيرا زمينۀ تاريخي مشترک دو کشور در زمينۀ نوسازي، با وجود تفاوتهايشان، داراي شباهت هايي است که بروز بحران هويت را به عنوان پيامد ناگزير نوسازي تشريح خواهد کرد.
پاسخ به اين پرسش ها که «نوسازي در کشورهاي غير غربي، مثل ژاپن ، ترکيه و روسيه از چه زماني آغاز شده و چه زماني متوقف ميشود؟»، «چرا نوسازي ايران ديرهنگام است و چرا دو رويداد ناهمزمان در ايران و روسيه مورد توجه محققان قرار گرفته تا انقلاب اسلامي ايران و انقلاب اکتبر سال ١٩١٧م را با هم مقايسه کنند؟» و در نهايت اين که «آيا نوسازي يک فرآيند١٣ است يا يک برنامه ؟»١٣ و انبوه مسائلي از اين دست که بيشتر براي مطالعات تطبيقي در حوزٔە اقتصاد، تاريخ سياسي، نظريه هاي انقلاب مناسب اند، مسئلۀ اين مقاله نخواهد بود، بلکه مسئله اصلي اين است که دو نويسندة ايراني و روسي در نمايش نامه هايشان چه نگاهي به اصلاح قوانين مربوط به مالکيت زمين به عنوان بخش مهمي از برنامۀ نوسازي از بالا در ايران و روسيه داشته اند؟ به همين دليل بررسي تطبيقي ميان دوران تکوين نوسازي در ايران و روسيه فرصتي براي بررسي زمان نگارش و اجراي نمايش هاي «باغ آلبالو» و «لبخند باشکوه آقاي گيل » است .
Revolution and Reform in Russia and Iran: Modernisation and Politics in revolutionary state.