چکیده:
پیامبر خدا(ص) و امامان معصوم(ع) گذشته از رسالت، بیان شریعت که از پرتو جعل الهی بر عهده آنان آمده، جهات دیگری نیز دارند. گفتار، کردار و تقریر معصومان(ع) سنت را به عنوان یکی از منابع استنباط رقم زده است؛ اما مشکلی که در این میان برای مستنبط احکام رخ می دهد آن است که آیا از هر روایتی می توان استنباط فقهی صورت داد یا نه؟ در اینجاست که سخن از شئون و جهات مبینان شریعت و کشف دقیق قلمرو سنت برای فقیه، موضوعی مهم شمرده می شود. مسئله ای که پژوهش حاضر بدان پرداخته، عبارت است از روش کشف قلمرو سنت است. به منظور حل این مسئله، پنج روش ، بررسی و ارزیابی شده است. این روش ها عبارت اند از: عقلی محض، عقلی نقلی، نقلی فقهی، سیستماتیک و نقلی محض. روش نقلی محض اگر با مصداقشناسی شئون، تکمیل و با بهره از روش های دیگر پیشرفت داده شود، بی تردید بهترین راه است.
خلاصه ماشینی:
"فصل یکم: اندیشهها بیتردید مبینان معصوم شریعت دارای مجموعهای از جهات در زندگی خود بودهاند؛ اما قلمرو سنت چه میزانی از این جهات را درنوردیده است؟ آیا همه جهات، شأن نبوی یا ولوی است یا گسترهای از جهات به نقشها و گستره دیگر به شأنها اختصاص دارد؟ هر دو طرف این پرسش، مورد نظر محققان قرار گرفته است.
بر اساس این دیدگاه از هر گفتار یا رفتار معصوم میتوان حکم شرعی به دست آورد و این گروه چه در مقام تعریف سنت (تونی، 1424، ص175) و چه در مقام مباحث فقهی این توسعه را مبنا گرفتهاند؛ برای نمونه برخی از تذکر حضرت ختمی مرتبت(ص) به خانمی آرایشگر مبنی بر باپارچهنشستن صورت زنان به دلیل آنکه آب چهره را میبرد و طراوت را از آن میگیرد، استفاده کراهت کردهاند (مکارم، 1426، ص147).
در این روش به رصد در نظام و سیستم شریعت پرداخته میشود؛ در نتیجه گاه برای شأنی در نظام شریعت جایگاهی میتوان یافت که بسیاری از اقران و امثال آن در آنجا به عنوان قانون شرعی حضور ذارند و گاه شود که از تصور آن به عنوان حکم شرعی، در نظام شریعت، هیچ بخشی بر آن یافت نمیشود و قبول آن به عنوان حکم شرعی موجب ایجاد شأنی ناقص برای شریعت میگردد؛ این رویه خود کاشف از آن است که این نص، به عنوان قانونی از شریعت جامع نخواهد بود؛ برای نمونه اگر تردید کردیم که تذکر حضرت ختمی مرتبت(ص) به خانمی آرایشگر مبنی بر با پارچه نشستن صورت زنان به دلیل آنکه آب چهره را میبرد و طراوت را از آن میگیرد، آیا در قلمرو سنت است یا نه؟ به شریعت مراجعه میکنیم."