چکیده:
از مطالعه منابع دوران اسلامی مانند تاریخ طبری، غررالسیر بویژه مطابقت آن ها با شاهنامه فردوسی آشکار میشود که شهریاران ایران باستان در هنگام تاجگذاری سخنرانی میکردند و خطبه میخواندند. اصل پهلوی این خطبهها در دست نیست؛ اما بواسطه نقل خلاصه یا بخشهایی از آن ها در منابع عربی و فارسی مربوط به تاریخ ایران، بویژه شاهنامه میتوان عناصر تشکیل دهنده آن ها را تعیین کرد. از این رو، در این پژوهش با تکیه بر شاهنامه فردوسی و مطابقت دادن آن با تاریخ طبری و غررالسیر، به بررسی محتوا و محورهای اصلی این خطبهها میپردازیم.
Upon studying sources in the Islamic period such as Tarkhe Tabari and Gharar- ol-sayr especially their correspondence with Shahnameh it is revealed that ancient Persian Kings made speeches and gave sermons during the act of coronation. The original Pahlavi document of these sermons are not available however due to the fact that a summary or parts of these sermons was narrated in the Farsi and Arabic sources relevant to Iran’s history، especially in Shahnameh، one can determine their components. Therefore، this study attempts to study the content and main themes of these sermons based on Shahnameh and its correspondence with Tarikhe Tabari and Gharar- ol-sayr.
خلاصه ماشینی:
به عنوان نمونه ، طهمورث به هنگام تاج گذاري، در اشاره به اصول و برنامه هاي حکومـت خود، به بيان رهنمودهاي سياسي ميپردازد و ميگويد: جهــــان از بــــديهــــا بشــــويم بــــه رأي پـــس آنگـــه کـــنم درگهـــي گـــرد پـــاي ز هـــر جـــاي کوتـــه کـــنم دســـت ديـــو کـــه مـــن بـــود خـــواهم جهـــان را خـــديو (همان : ١/ ٣٦) ٤- محتواي خطبۀ اين پادشاهان بر اساس گزارش طبري، فردوسي و ثعـالبي بـه تفکيک عبارتند از: رديف پادشاهان تاريخ طبري شاهنامه غررالسير ١ کيومرث ندارد ندارد ندارد انتقــــام گيــــري از ١- عدالت ورزي انتقــام گيــري از مفســدان و مفسدان و متمردان ٢- بخشــــش بــــه متمردان ٢ هوشنگ (الطبــري، بــي تــا: مردمان (الثعالبي، ١٩٦٣: ٦ ) ١٠٦) (فردوســـي، ١٣٨٧: ( 33/1 مغلــــوب کــــردن ١- زدودن ناپاکيهـا ١- زدودن ناپاکيها از جهان متمردان از جهان ٢- کوتاه کردن دست ديوان از (همان : ١٠٧ ) ٢- کوتـــاه کـــردن مملکت دســـت ديـــوان از ٣- صيانت از مردم ٣ طهمورث مملکت ٤- ايجاد آسايش و رفاه بـراي ٣- صيانت از مردم مردم ٤- آشـــکار کـــردن ٥- گسترش عدالت چيزهاي سودمند ٦- بذل و بخشش به مردم (همان : ١/ ٣٦ ) (همان : ٨ ) تــــلاش در خيــــر از ميــــان بــــردن ١- اهتمام در عمران و آبـاداني رساندن به مردم آشــوبگران وديــوان مملکت (همان : ١٠٩ ) تبهکار ٢- برقراري امنيت (همان : ١/ ٣٩ ) ٣- بسط و گسترش عدالت ٤ جمشيد ٤- بذل و بخشش به مردم ٥- برپاداشتن خير ٦- از ميان بردن شرو بدي (همان : ١٠ ) ٥ ضحاک ندارد ندارد ندارد جدول فوق نشان ميدهد که - در گزارش خطبۀ هوشنگ ، بين گزارش طبري و ثعالبي هم خـواني وجـود دارد و هر دو مؤلف ، اشاره به رهنمودهاي سياسي پادشاه در خطابۀ تاج گذاري دارند که برنامۀ حکومت را انتقام گيري از مفسدان و متمرّدان معرفي ميکند.