چکیده:
در این مقاله، با توجه به اسطوره و داستان کی خسرو، پادشاه کیانی، در اوستا و با اشاره به متن های پهلوی، تاریخی اسلامی و شاهنامه، به بازشناسی مکان دریاچه چیچست باستانی پرداخته شده است. درباره این موضوع با در نظر داشتن ابعاد گوناگون چون جنگ کی خسرو با افراسیاب، ویژگیهای ذکر شده برای این دریاچه در متن های مختلف و با توجه به مکان دژ بهمن و آتش کده آذرگشنسب بحث شده است. در این منبع ها، همه این مکانها در ارتباط با هم ذکر شده است. بر همین اساس، در این مقاله، با بررسی همه این سخنان، دریاچه شورابیل اردبیل به عنوان مکان دریاچه چیچست باستانی پیشنهاد شده است. با بررسی ویژگیهای جغرافیایی استان اردبیل و پژوهش های انجام شده در این راستا، به این نتیجه رسیدیم که از بسیاری جنبه ها، دریاچه شورابیل اردبیل با ویژگیهای دریاچه چیچست سنجش پذیر است. پژوهش پیش رو به روش کتاب خانهای و با تکیه بر منبع های تاریخی، جغرافیایی و ادبی انجام گرفته است. در این راستا، به متن های کهن دینی و شاهنامه بیش از سایر منبع ها توجه شده است.
This article is concerned with finding a location for the ancient Chichast Lake with special reference to mythic tale of Kaykhosrow، the Kiani King in Avesta and also consulting Pahlavi، historical، Islamic texts، and Shahnameh. Different aspects relevant to this theme such as battle of Kaykhosrow with Afrasyab، Chichast features according to various texts، location of Bahman’s Citadel and Azar Goshasb’s fire temple are the matters discussed in the article. According to the above sources and the interconnectedness of the locations mentioned، Shorabil Lake in Ardebil has been proposed for the location of Chichast Lake. The study ofgeographical features of Ardebil Province and researches carried out in this vein، the authors of this article concluded that from many aspects Shorabil Lake in Ardabil coincides well with the characteristics of Chichast Lake. This research was conducted by library method and was based on historical، geographical، and literary sources. Ancient religious texts، and Shahnameh were the main focus in this connection.
خلاصه ماشینی:
دربارۀ این موضوع با در نظر داشتن ابعاد گونـاگون چون جنگ کیخسرو با افراسیاب ، ویژگیهای ذکرشده برای ایـن دریاچـه در مـتن هـای مختلف و با توجه به مکان دژ بهمن و آتش کدۀ آذرگشنسب بحـث شـده اسـت .
اطـلاق عنـوان دریاچـۀ چیچست به دریاچۀ شورابیل و بررسی این موضوع در پیوندی تنگاتنـگ بـا مکـان هـایی دیگر چون کوه سبلان ، مکان آتش کدۀ آذرگشنسب و دژ بهمن خواهد بود، از همین روی در سراسر پژوهش ، بررسی ویژگی این مکان هـا در نظـر بـوده و جـزو جـداییناپـذیر در بررسی ویژگی چیچست شمرده شده است .
کریسـتن سـن ، راجـع بـه جنـگ کـیخسـرو بـا افراسیاب و بنای آتش کدۀ آذرگشنسب در کنار دریاچۀ چیچست ، عنوان کرده اسـت کـه نویسندگان یشت های ٥، ٩ و ١٧ اسطوره های مربوط بـه دریـای فـراخ کـرد را بـه دریاچـۀ چیچست نسبت داده اند که در مغرب ایران قرار داشته است (کریستن سن ، ١٣٣٦: ٣٠).
هیچ منبعی به طور مستقیم یا غیرمسقیم دریاچۀ ارومیه را به عنوان دریاچۀ چیچسـت معرفـی نکرده است ، فقط در منبع هایی چون : (مستوفی، ١٣٣١: ٨٠، ٨٥، ٨٦، ٨٧، ٢٤١؛ پـورداود، ١٣٣٧: ١٧٠-١٧٥) و به تبع این منابع ، برخی اشخاص از جمله هنـری راولینسـون ١ کـه بـرای اولـین بـار از ویرانه های تخت سلیمان دیدن کرد (پورداود، ١٣٣٧: ١٨٩) با تطبیق ویژگیهای گفته شده در متن های پهلوی و اوستا برای دریاچۀ چیچست بـا شـرایط فعلـی دریاچـۀ ارومیـه ، ایـن دریاچه را به عنوان دریاچۀ چیچست معرفی کرد.