چکیده:
یکی از روشهای تلاوت قرآن کریم و بلکه مهمترین و اصلیترین روش قرائت قرآن، تلاوت آن با روش ترتیل است که در آیات قرآن و روایات متعدد مورد تاکید قرار گرفته است. اما در مورد اینکه مفهوم ترتیل چیست، دیدگاههای مختلفی از سوی مفسران، محدثان و عالمان علم تجوید بیان شده است. در این پژوهش ضمن بیان اهمیت و جایگاه ترتیل از نگاه قرآن و روایات، مفهوم ترتیل در قرآن، سنت و علم تجوید بهگونه تطبیقی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و این نتیجه حاصل شده است که مفهوم ترتیل، تلاوت قرآن کریم با صوت نیکو و سبک خاصی از قرائت قاریان و یا قرائت قرآن با رعایت قواعد تجوید ـ آن گونه که در میان عموم مردم و عالمان علم تجوید شهرت یافته ـ نبوده، بلکه مفهوم ترتیل، تلاوت قرآن کریم با تانّی و آرامش همراه با رعایت قواعد لفظی و ظاهری و تدبر در معانی آیات و عمل به مفاهیم قرآن است. ازاینرو در این پژوهش ضمن بررسی و نقد دیدگاههای دیگر، دیدگاه مورد نظر با ادله متعدد به اثبات رسیده است.
One of the methods for recitation of the Holy Qur’ān، or rather، the most important and major method of reading the Qur’ān is its recitation with tartīl method، which has been emphasized in the verses of the Qur’ān and numerous traditions. As for the meaning of tartīl، different views have been expressed by interpreters، traditionists، and scholars of tajwīd. In this research، while stating the importance and the status of tartīl from the viewpoint of the Qur’ān and traditions، the concept of tartīl in the Qur’ān and traditions، and the science of tajwīd has been comparatively studied and analyzed and the conclusion is drawn that the concept of tartīl had not been the recitation of the Holy Qur’ān with a beautiful voice and the special style of the reciters or reading the Qur’ān by observing the rules of tajwīd – such as it has been popular among the general public and the scholars of the science of tajwīd –، rather، tartīl as a concept means the recitation of the Holy Qur’ān along with the observance of the verbal and apparent rules and deliberation of the meanings of the verses and practicing according to the concepts of the Qur’ān. Thus، while examining and criticizing other viewpoints، the viewpoint in question is proved with numerous evidences.
خلاصه ماشینی:
"نقد دیدگاهها در نقد معانی ذکر شده برای ترتیل در علم تجوید میگوییم: معانی اول و دوم ذکر شده برای این موضوع هر چند نزدیک به معنای ترتیل از نگاه قرآن و روایات است، ولی نمیتواند بیانگر مفهوم حقیقی و جامع این موضوع باشد؛ زیرا افزون بر قیدهای ذکر شده در این تعاریف، قیدهای دیگری همچون تأیید مضمون برخی آیات هنگام تلاوت، تسبیح الهی پس از قرائت آیات تسبیح، طلب نعمت و دفع نقمت هنگام تلاوت آیات نعمت و عذاب و قیودی دیگر نیز در احادیث تفسیری اهل بیت: برای ترتیل ذکر شده است که این قیود در تعاریف مذکور نیامده است.
تعاریف اخیر و رایج در علم تجوید که در آنها ترتیل مترادف با تجوید و یا بهمعنای تلاوت قرآن با رعایت قواعد تجوید دانسته شده است نیز به دلایل متعدد، غیر قابل قبول است، بدان سبب که: اولا: همان گونه که در سخن برخی از پیروان این دیدگاه تصریح شده، مستند این افراد در تفسیر ترتیل به این معنا، روایتی است که بیشتر از امام علی7 نقل شده و گاه این روایت منسوب به رسول خدا6 و یا ابن عباس شده است که در رد این حدیث باید بگوییم این حدیث در هیچ منبع روایی شیعه و اهل سنت به نقل از پیامبر6 و یا ابن عباس نیامده و تنها در برخی منابع روایی متأخر، از امام علی7 بیان گردیده است."