چکیده:
وجود تاریخی شخصیتی به نام عبدالله بن سبا یکی از مسائل مـورد اخـتلاف در متون تاریخی و فرقه -شناختی جهان اسلام است که با توجـه بـه اهمیـت آن مستشرقان نیز در این زمینه به اظهار نظر پرداخته اند. دو دیـدگاه متضـاد در بـارة عبدالله بن سبا وجود دارد؛ دیدگاه نخست او را شخصـیتی مـوثر در رویـدادهای صدر اسلام میداند و دیدگاه دیگر وجود تاریخی او را زیر سوال میبرد و او را شخصیتی ساختگی میشمرد. نوشتار حاضر پس از بررسی و نقد این دو دیدگاه ، کوشیده است به استناد متون روایی و تاریخی از دیدگاهی جدید دفـاع کنـد کـه به موجب آن ابن سبا وجود تاریخی داشته و بـه عنـوان یـک شـهروند معمـولی دربارة حضرت علی غلو کرده است ولی نقش او در رویدادهای صدر اسـلام شایسته ذکر نیست
خلاصه ماشینی:
نوشتار حاضر پس از بررسی و نقد این دو دیدگاه ، کوشیده است به استناد متون روایی و تاریخی از دیدگاهی جدید دفـاع کنـد کـه به موجب آن ابن سبأ وجود تاریخی داشته و بـه عنـوان یـک شـهروند معمـولی دربارة حضرت علی غلو کرده است ولی نقش او در رویدادهای صدر اسـلام شایستۀ ذکر نیست .
بررسی افراد یاد شده در گزارش طبری بر اساس کتاب های حدیثی آیا میتوان باور کرد که صحابیان بزرگی چون ابوذر که پیامبر او را راست گوترین 34 مردمان میشناسد٣٣ و عمار که پیامبر خدا بر حق مداری او تأکیـد مـیکنـد ، تحـت تأثیر کلام ابن سبا قرار گیرند؟ آنان که مرعوب کلام خلیفه اول ، دوم و سوم قرار نگرفتند و از آنها تأثیر نپذیرفتند، چگونه ممکن است از تازه مسلمانی، تبار ناشناخته تأثیر بپذیرند؟ ابوذری که به عثمان اعتراض میکند، چرا تحت تأثیر کلام کعب الأحبار یهودیزاده قرار دارد؟ ٣٥ چگونه ممکن است ، خود زیر نفوذ عبد الله بن سبای یهودیزاده سخن بگوید و حکومت این نفوذ را به رخ او نکشد؟ به هر حال ، عالمـان و متفکـران اهـل سـنت کـه صحابه پیامبر خدا را بزرگ میدارند، چگونه در هنگام تحلیل حوادث ، بـه خـود حـق میدهند، آنان را تا این حد سطحینگر و ساده اندیش جلوه دهند کـه تحـت نفـوذ مـردی یهودی بر ضد خلیفه شمشیر بر کشند و فتنه ایجاد کنند؟ آیا به راستی این قصه ، کرامت مسلمانان ، صحابه و تابعان را زیر سـؤال نمـیبـرد و آنان را به صورت گروهی ساده ترسیم نمیکند که از یک یهودی نیرنگ باز که تظاهر بـه مسلمانی میکند فریب میخورند، بی آن که او را بشناسند.