چکیده:
اوراق مشتقه مالی، ابزارهای جدیدی هستند که در یک اقتصاد مدرن برای پوشش ریسک، سرمایهگذاری و آربیتراژ بکار میروند. گرچه از واژه اوراق مشتقه، چیزی که به ذهن خطور میکند، قرارداد آتی یا اختیار معامله سهام است، اما تمرکز اصلی بازار سرمایه در دنیا بر اوراق مشتقه شاخص است. باوجود مزایایی که معاملات قرارداد آتی و اختیار معامله شاخص دارد، چون شاخص فاقد مالیت است، به لحاظ شرعی نمیتواند مورد معامله قرار گیرد. به همین جهت امکان راهاندازی معاملات این ابزارها در بورس ایران فراهم نیست. هدف این تحقیق، طراحی الگوی قرارداد آتی و اختیار معامله سبد سهام، بهمنظور دستیابی به کارکردهای آتی و اختیار معاملهی شاخص است. سبدی که مبنای قرارداد آتی و اختیار معامله قرار میگیرد (سبد سهام پایه)، علاوهبر دارا بودن ویژگیهایی چون مالیت، قابلیت تسلیم و در نتیجه مشروعیت، بهگونهای است که راهاندازی قرارداد مشتقه بر مبنای آن، کارکردهای آتی و اختیار معامله شاخص را به دست میدهد. بر این اساس آتی سبد سهام، قراردادی است که فروشنده تعهد میکند در سررسید تعیین شده، سبد پایه (کسری از سبد معیار) را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین میشود، بفروشد و در مقابل خریدار متعهد میشود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند و اختیار معامله سبد سهام، قراردادی است بین خریدار و فروشنده که حق، نه الزام، خرید یا فروش سبد پایه را تا زمان انقضای اختیار معامله و به قیمت مورد توافق، به خریدار میدهد
خلاصه ماشینی:
بر این اساس آتی سبد سهام ، قراردادی است که فروشنده تعهد میکند در سررسید تعیین شده ، سبد پایه (کسری از سبد معیار) را به قیمتی که در زمان انعقاد قرارداد تعیین میشود، بفروشد و در مقابل خریدار متعهد میشود آن سبد پایه را در تاریخ سررسید خریداری کند و اختیار معامله سبد سـهام ، قراردادی است بین خریدار و فروشنده که حق ، نه الزام ، خریـد یـا فـروش سـبد پایـه را تـا زمـان 2 انقضای اختیار معامله و به قیمت مورد توافق ، به خریدار میدهد.
ازجمله مهمترین ویژگیهای قرارداد آتی میتوان به موارد زیر اشاره کرد: الزامی وجود ندارد که دارایی پایه قرارداد آتی در زمان فروش قرارداد آتی، در مالکیت فروشنده باشد، معاملات این قراردادها استاندارد بوده و در بورس های سازمان یافته انجام میشود، تاریخ سررسید از قبل مشخص است و تغییر قیمت قرارداد آتی در یک دامنه نوسان روزانه که توسط بورس تعیین میشود، امکان پذیر است (حسینی، ١٣٨٨، ص ٩٧).
برای طراحی یک سبد که به عنوان دارایی پایه قرارداد آتی و اختیار معامله قرار گیرد، لازم است ابتدا تعداد هر سهم در این سبد را تعیین کنیم .
Islamic Finance Researches, Vol. 5, No. 2 (Serial 10), Spring & Summer 2016 A Sharia Compliant Solution for Launching Index Derivatives in Tehran Stock Exchange Mehran Mohammadi Received: 09/12/2015 Reza Najarzadeh Accepted: 24/07/2016 Sayyed Abbas Moosavian Ali Salehabadi Financial derivatives are new instruments through which hedging, investment and arbitrage are done in a modern economy.