چکیده:
مقدمۀ ارزیابی علمی رویکرد خاورشناسنان به حدیث امامیه، مواجهه بدون واسطه با نگاشتههای آنان است. این مهم جز با تتبع گسترده در میراث مکتوب آنان و مطالعۀ موردی هر یک از آنها میسر نخواهد بود. این نوشتار - که برآیند هشت ماه مطالعه میدانی و کتابخانهای داخل و خارج از کشور و مبتنی بر پژوهشهای پیشین نشریافته فارسی و عربی است - ابتدا مأخذشناسی دقیق و جامعی از پژوهشهای خاوشناسان در باره حدیث امامیه ارائه نموده، سپس این پژوهشها را در قالب یک الگوی منطقی طبقهبندی و گزارش میکند. نتایج این پژوهه در پاسخگویی به پرسشهایی چون میراث مکتوب شاخص خاورشناسان در باره حدیث امامیه کدام است؟ در این میراث خاوشناسان چه مسائل و موضوعاتی از حدیث امامیه را بررسی کردهاند؟ و مسائلی از این دست، سودمند خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
از این رو، گزافه نیست اگر گفته شود، بیشتر پژوهشهای غربیان با رویکرد تاریخی به مکتوبات حدیثی شیعه توجه داشتهاند، آن چنان که در پژوهش پیشگفته اشارتش شد؛ زیرا اولا، بین مطالعات اصول و مبانی شیعی و مباحث حدیثپژوهی به صورتی گسترده، ارتباطی تنگاتنگ وجود دارد و ثانیا، بررسی مورد به مورد مطالعات آنان نشان میدهد که ایشان در پژوهشهای حدیثی خود همواره عقبۀ زمانی ادبیات حدیث را به عنوان یک اصل در نظر گرفته و به عبارت بهتر، از زاویۀ دید «تاریخ حدیث» به تحلیل و نقد مینشینند.
برخی پژوهشها نیز وجود دارند که به دستهبندی آثار نپرداختهاند، بلکه به مسائلی چون رویکردها یا عرصههای (محورهای) مطالعاتی توجه داشتهاند؛ مانند: مقالۀ اخیر اتان کلبرگ که به عنوان «مقدمهای» بر فصل حدیث شیعه از جلد دوم کتاب اسلام شیعی فرهاد دفتری آمده است.
در این دسته، کتاب آندرو نیومن با عنوان دورۀ شکلگیری تشیع دوازده امامی: گفتمان حدیث میان قم و بغداد به صورت ویژهای به بررسی تاریخی _ تحلیلی در متون روایی متقدم شیعه پرداخته _ همانگونه که خود در مقدمه کتاب بدان اشاره کرده است 1 و دیگرانی مانند کلبرگ بر آن صحه گذاشتند 2 _ و نیز این چنین است، آثار دیگر همچون، میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجری اثر حسین مدرسی طباطبایی.
_ “Introduction” to Shi'i Hadith, Etan Kohlberg, Section of Daftary, Farhad and Miskinzoda, Gurdof (editors), The Study of Shi'i Islam: History, Theology and Law, (Shi'i heritage series), I.
_ “Introduction” to Shi'i Hadith, Etan Kohlberg, Section of Daftary, Farhad and Miskinzoda, Gurdof (editors), The Study of Shi'i Islam: History, Theology and Law, (Shi'i heritage series), I.