چکیده:
هدف پژوهش حاضر، بررسی مقوله فلسفی انسانشناسی دین صابئین مندائی میباشد که به روش سندی و تحلیلی- استنتاجی از منابع اصیل آنان انجام گرفته است. دین صابئین یکی از نخستین ادیانی است که بر پایه عقایدی همچون توحید، نبوت و معاد استوار گشته است و پیروان آن امروزه در جنوب عراق و برخی شهرهای خوزستان بهآرامی زندگی میکنند. قرآن کریم سه بار از صابئین یا صابئون در کنار دیگر ادیان بزرگ الهی نام برده و برخی فقهای مسلمان آنان را در ردیف اهل کتاب معرفی کردهاند. در این دین انسان مخلوق خداوند یکتا (هیی ربی قدمایی) و دارای دو بعد مادی (پغرا) و غیر مادی (نشمتا و روها) است. گوهر حقیقی انسان که همان نشمتای اوست، فناناپذیر و نامیراست و پس از مرگ به مبدأ خود، یعنی جهان نور (آلما دنهورا) باز خواهد گشت. انسان در این دین دارای ارزش و کرامت خاصی است و پس از دمیده شدن نشمتا در پغرای او مسجود فرشتگان گردیده است. همچنین انسان موجودی مختار است و در نتیجه در قبال کارهای خود مسئولیتپذیر و پاسخگوست. مطابق آموزههای دین مندائی، سرشت انسان ذاتا پاک است و بر این اساس اعتقادی به گناه اولیه انسان وجود ندارد. فلسفه خلقت انسان شامل عبادت و تسبیح هیی ربی، تعلیم حکمت، رحمت و محبت هیی ربی، نماینده جهان نور در زمین، امتحان و آزمایش او است که میتوان آنها را از تعالیم مقدس مندائی کشف و استنتاج کرد.
The aim of this paper is to study the philosophical anthropology of Mandaeans from their authentic sources. The method of the study has been documentary and analytical - deductive. Sabean Mandaeans is one of the earliest religions of such beliefs as monotheism، prophethood and resurrection. Today، believers of this religion live quietly in southern Iraq and Khuzestan. The Quran has mentioned Sabean name thrice beside the major religions، And Some Islamic jurisprudents have referred them to People of the Book. The Man in this religion created by God (Hai Rabi) and consists of two dimensions: the material (Peghra) and immaterial (Neshmeta and roha). The real essence of human is Neshmeta which is indestructible and immortal، and after death، it will return to the world of light (Alma denhora). Human has value and particular dignity. He is worshiped by angels، behind blown Neshmeta in Peghra. According to the teachings of the Mandaean religion، the essence of man is good and there is no original sin of him. Philosophy of the creation of human، which include praise and worship، teaching wisdom، compassion and kindness، representative world light on the earth، and his/her divinely test can be deduced from the teachings of the holy books of the Mandaeans.
خلاصه ماشینی:
فلسفه خلقت انسان شامل عبادت و تسبیح هیی ربی، تعلیم حکمت، رحمت و محبت هیی ربی، نماینده جهان نور در زمین، امتحان و آزمایش او است که میتوان آنها را از تعالیم مقدس مندائی کشف و استنتاج کرد.
همچنین در بخش دوازدهم گنزا ربا در مورد خلقت نخستین انسان آمده است: (به امر هیی ربی قدمایی) بثاهیل جهان را ساخت و در آن نسلهایی بهوجود آورد * دریاهایی در آن گستراند و کوههایی در آن سر به فلک کشید * و برای آدمی خانهای از جنس گل پدید آورد * و در آن رودها، درختان و ماهیها و پرندگان، حیوانات و وحوش و میوههایی زیبا برای آدم و حوا ساخت تا در آنها انس بگیرند و در آن بهراحتی زندگی کنند * بعد از اینکه بثاهیل جهان را ساخت، از خداوند متعال فرمان رسید تا آدم را پدید آورد * بثاهیل جسم آدم را (که او فرزند خود خواند) شبیه خود ساخت و حوا را نیز شبیه شکل آدم آفرید * بثاهیل خواست آدم را بنشاند، اما آدم بلند نشد * تمام ملائکه نور و ملائکه جهان تاریکی خواستند آدمی را برپا نمایند، اما حاصلی نگردید * بثاهیل از روحش و ملائکه از سر خود در آدم دمیدند، اما آدم همچنان ساکن و بیحرکت بر روی زمین دراز کشیده بود * بثاهیل بهسوی اباثر (که پدر اثریها خوانده میشود) در جهان نور صعود کرد و با نشمتا (سر أعظم) که در دستارش حمل کرده بود، برگشت و وقتی به آدم نزدیک شد، مندا ادهیی (مقربترین فرشته نورانی) آن را از بثاهیل گرفت و در جسم آدم وارد کرد.