چکیده:
نویسندگان در این پژوهش تلاش دارند تا با کنکاش و واکاوی جعب هی سیاه دولت در ایران معاصر؛ به بررسی؛ مسائل داخلی، ماهیت دولت، هویت نوعی و هویت نقشی آ ن و در نهایت آثار این مسائل بر رویکردهای سیاست خارجی بپردازند. در این راستا ابتدا بستر نظری مناسب با استفاده از مبانی مکتب سازنده گرایی و با تاکید بر عوامل و منابع فرهنگی، ارزشی و هنجاری طرح می شود سپس با تشریح چگونگی شکلگیری هویت دولت در ایران معاصر به آسیب شناسی سیاست گذاری خارجی پرداخته می شود. ایده ی محوری مقاله این است که جهت گیری های سیاست خارجی ایران عمیقا متاثر از رویکردهای هویتی دولت است، با این وجود به دلیل ضعف یا فقدان نهادهای مدنی، تعاریف هویتی دولت نه در تعامل منطقی با ملت بلکه بیشتر بر اساس نگرش های نخبگان سیاسی حاکم شکل می گیرد. چنین فرآیندی آثار زیا نباری بر سیاست گذاری خارجی ایران داشته و سبب تضییع منافع ملی کشور گردیده است.
خلاصه ماشینی:
دولت ، هویت و سیاست خارجی در ایران معاصر (١٣٩٠-١٣٠٤) محمد مهدی مظاهری *- اعظم ملایی ** (تاریخ دریافت :٩٣/٢/٨– تاریخ پذیرش:٩٣/٧/٥) چکیده نویسندگان در این پژوهش تلاش دارند تا با کنکاش و واکاوی جعبـه ی سـیاه دولـت در ایـران معاصـر؛ بـه بررسی؛ مسـائل داخلـی، ماهیـت دولـت ، هویـت نـوعی و هویـت نقشـی آن و در نهایـت آثـار ایـن مسـائل بـر رویکردهـای سیاسـت خـارجی بپردازنـد.
پژوهشـگران حاضر نیز با مد نظر قرار دادن این تحولات نظری در رشته روابط بین الملل ، به دنبال پاسخ گـویی به این سؤال کلیدی بودهاند که هویت دولت در ایران معاصر چگونه شکل گرفته و تأثیر آن بـر رویکردهای سیاست خارجی چه بوده است ؟ در پاسخ این فرضیه مطرح شده اسـت کـه هویـت دولت در ایران معاصر در تعامل با هنجارها و ارزشهای جامعه شکل نگرفته و ایـن امـر همـواره سبب شخصی شدن رویکردهای سیاست خارجی و ناکارآمدی آن گردیده است .
بـر ایـن اسـاس نـوع و شـکل دولـت در ایـران و رابطه ی آن با مردم و نیز رسالتی کـه دولـت (بـه معنـای هیـأت حاکمـه ) در عرصـه ی داخلـی و بین المللی برای خود قائل است ، از جمله مسائلی هستند که لازم است به آنها پرداختـه شـود تـا تأثیرات آنها بر شکل گیری استراتژیهای سیاست خارجی مشخص گردد.
با ایـن وجـود، عـدم فراگیـری هویت ملی واحد و احساس شهروندی، ضعف در نهادینگی و در نتیجه برجسته شدن نقش اشـخاص در سیاست گذاری خارجی و نیز اعمال نفوذ قدرتهای بزرگ و وابستگی ایـران بـه آن هـا، از جملـه مهمترین نقاط ضعف دولت ایران در دوران پهلویها بوده است ، که پیگیری یـک سیاسـت خـارجی موفق را با مشکل روبه رو میساخت .