چکیده:
زمینه: یکی از مهم ترین چالش های اخلاقی و حقوقی که در مورد پیشرفت و به کارگیری نانوفناوری مطرح شده، مسئله حریم خصوصی است. هسته اصلی این چالش «فناوری تشخیص هویت از طریق امواج رادیویی» (آرفید) است. تراشههای آرفید با استفاده از فناوری نانو، بسیار کارآمدتر، کوچک تر و ارزان تر از گذشته تولید می شوند. این برچسب ها امروزه برای ردیابی، صورت برداری و جلوگیری از سرقت کالاها در فروشگاه های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند. اطلاعات ذخیره شده روی تراشه آرفید، حتی پس از فروش و خروج کالای حامل آن از فروشگاه، بهآسانی با یک دستگاه خواننده الکترونیکی قابل دسترسی و بنابراین فردی که آن کالا را به همراه دارد، بی آنکه بداند، قابل ردیابی است. فراگیری برچسب های آرفید و استفاده از آنها به شکل کنونی، یعنی بدون هر گونه تدبیر امنیتی، حریم خصوصی افراد را بهشدت تهدید می کند. پژوهش حاضر ضمن مطالعه چگونگی نقض حریم خصوصی افراد در اثر استفاده نادرست از نانوفناوری و نیز پرداختن به اهمیت حریم خصوصی در زندگی اخلاقی افراد و توجه به جایگاه آن در نظام های حقوقی بینالمللی و کشورهای مختلف، از جمله ایران، می کوشد جامعه را از این خطرات بالقوه و راه های مقابله با آن آگاه سازد. نتیجه گیری: از آنجا که نقض حریم خصوصی ارزش هایی مثل «کرامت انسانی»، «خودآیینی» و «صمیمیت» و بدین ترتیب بنیان زندگی اخلاقی افراد را به خطر می اندازد، لازم است ضمن رعایت اصول اخلاقی، راهکارهایی حقوقی اندیشیده شوند تا ضمن بهره مندی از مزایای فناوری آرفید امکان سوءاستفاده از آن برای تهدید امنیت و نقض حقوق شهروندان مرتفع شود.
خلاصه ماشینی:
افزون بر این، بارکدها فقط نوع کالا را مشخص میکنند و هیچ اطلاعات دیگری دربارة کالا به دست نمیدهند، درحالیکه یک برچسب آرفید میتواند اطلاعاتی مانند اندازه، وزن، تاریخ انقضا، محل تولید و جزئیات حمل کالا را در بر داشته باشد(7).
با رواج استفاده از فناوری آرفید تلاش برای تولید برچسبهای کوچکتر و ارزانتر نیز آغاز شده است که گسترده شدن کاربرد آن را در پی خواهد داشت.
«آرفید» و امکان نقض حریم خصوصی از آنجا که تراشههای آرفید از فرکانس رادیویی استفاده میکنند، اطلاعات آنها میتواند بهآسانی در دسترس هر کسی قرار بگیرد.
دوم زمانی است که برچسبهای به کاررفته در داراییهای شخصی افراد میتوانند برای شناسایی هویت یا اطلاعات شخصی دارندة آن مورد استفاده قرار گیرند.
آنچه در این دستورالعمل مورد تأکید قرار گرفته ضرورت اخذ رضایت از صاحبان اطلاعات برای گردآوری اطلاعات یا دسترسی به اطلاعات ذخیره شده در آرفید است.
بنابراین، نکتة دیگری که در مورد اطلاعات جمعآوری شده بهوسیلة برچسبهای «آرفید» اهمیت دارد، لزوم انحصار استفاده از این اطلاعات در حوزة مربوط است.
در بیشتر کشورها، در صورت مواجهه با نقض حریم خصوصی بهوسیلة فناوری یادشده، به قوانین و مقررات کلی از پیش موجود استناد میشود که ممکن است برای این منظور کافی نباشند و حتی موجب ترویج نقض و سوءاستفاده از حریم خصوصی نیز بشوند.
در پایان، باید افزود که در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران نیز قوانین و مقررات کافی در این خصوص وجود ندارد و لازم مینماید قوانین جدیدی در حوزة حمایت از حریم خصوصی، با تکیه بر فناوری خاص آرفید تدوین و وضع شوند.