چکیده:
هدف: پژوهش حاضر به منظور ارزیابی مدل مفهومی مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر سوءمصرف مواد و ارایه یک مدل جامع برای پیش بینی و تبیین رفتار مصرف مواد طراحی شده است.روش: به همین منظور 413 دانشآموز مقطع متوسطه (199 پسر و 214 دختر) شهر کرمان که در سال تحصیلی 95-1394 مشغول به تحصیل بودند، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و با استفاده از دو پرسشنامه ی رفتارهای پرخطر و پرسشنامه عوامل خطرساز و حفاظت کننده مواد مورد ارزیابی قرار گرفتند.یافته ها: بر اساس نتایج مدل معادلات ساختاری عوامل خانوادگی، اجتماعی و مدرسهای به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق مهارت های خودکنترلی و مهارت های اجتماعی (مهارت های فردی و اجتماعی) مصرف مواد را پیشبینی میکنند. همچنین عزتنفس و نگرش به مواد که در حیطه عوامل فردی مورد بررسی قرار گرفتند و متاثر از پیوند عاطفی نوجوان با خانواده و مدرسه بودند، بطور مستقیم با مصرف مواد رابطه ندارند، بلکه به طور غیرمستقیم از طریق مهارت های خودکنترلی و مهارت های اجتماعی بر مصرف مواد تاثیر میگذارند.نتیجه گیری: مدل ارزیابی شده از برازندگی قابل قبولی برخوردار است و گامی مهمی در جهت شناخت حیطههای مختلف فردی، خانوادگی، اجتماعی و مدرسهای مرتبط با مصرف مواد در نوجوان در معرض خطر و همچنین به عنوان الگویی مناسب برای طراحی و تدوین برنامههای جامع برای پیشگیری از انواع رفتارهای پرخطر بسیار مفید می باشد.
Objective: The present study was conducted to evaluate a conceptual model of substance abuse among at-risk students to provide a comprehensive model to predict and explain the behavior of substance abuse.
Methods: A sample of 413 high school students (199 boys and 214 girls) were studied in Kerman for academic year 2015-2016 was selected using multi-stage cluster sampling and was surveyed regarding their use "risky behavior questionnaire" and "risk and protective factors questionnaire". This study employed a latent variable approach including a series of structural equation model using LISREL software.
Results: The results of structural equation mode confirmed conceptual of substance abuse among at-risk students in that social risk factors such as school and family bonding and social disorganization were the most powerful direct predictor of substance abuse among high risk students and individual factors such as self-concept، self-management skills and social mediate relationships of social factors and drug use. According with structural model of substance abuse، self-concept mediated the relationship between school and family bonding and social disorganization and self-management and substance abuse.
Conclusion: The tested model fit is acceptable and important step in learning about different aspects of individual، family، community and school related to substance use in adolescents at risk. Also this model is very useful as an ideal model for design and development of comprehensive programs for the prevention of risky behaviors.
خلاصه ماشینی:
"در مدل مفهومی ارزیابی شـــده در پژوهش حاضـــر روابط ســـاختاری مجموعه ای از عوامل فردی، اجتماعی و مدرســـه ای مرتبط با مصـــرف مواد در نوجوانان اســـتان کرمان از قبیـل پیونـد بـا خـانواده ، پیونـد بـا مـدرســـه ، بینظمی اجتمـاعی، عزت نفس ، نگرش بـه مواد، مهارت های خودکنترلی و اجتماعی با اســـتفاده از روش معادلات ســـاختاری مورد بررســـی قرار گرفته است .
Jessor, amp; Jessor / / / مهارت های خودکنترلی / پیوند با خانواده / / / عزت نفس / / / مصرف مواد / / پیوند با مدرسه / / / نگرش به مواد / / / مهارت های اجتماعی / بی نظمی اجتماعی شکل ١: مدل مفهومی عوامل مؤثر در مصرف مواد در نوجوانان در معرض خطر روش / جامعه ، نمونه و روش نمونه گیری طرح پژوهش حاضــر با توجه به اینکه با هدف کاســـتن و حل مشـــکلات جامعه به کار رفته ، کاربردی بود.
همســـو بـا نتــایج این پژوهش ، مطــالعـاتی کــه در زمینـه آموزش مهارت های زندگی و اجتماعی در نوجوانان انجام شـــد، که نتایج آن حاکی از کاهش میزان مصــرف ســیگار، الکل و مواد مخدر، افزایش نگرش منفی نســبت به ســوءمصــرف مواد و افزایش عزت نفس در مهـارت هـای اجتمـاعی بوده اســـت (پنتر و همکـاران ، ١٩٨٨، به نقل از شـمسـی، ١٣٩١).
Carvajal, Evans, Nash amp; Getz مصــرف مواد محســوب میکنند، و نشــان میدهند که نوجوانانی که فواید مصــرف مواد را بیشـــتر از پیـامـدهای منفی آن تصـــور میکنند، در معرض خطر مصـــرف مواد قرار دارند و بیشــتر به آزمایش مواد میپردازند، هماهنگ اســت (مرکز پیشــگیری از ســوءمصــرف مواد، ٢٠٠١؛ کنی، هانسن و مکنیل ١، ٢٠٠٠؛ محمدخانی، ١٣٨٦)."