چکیده:
ستحکام و قوام هر خانوادهای در درجه اوّل منوط به وجود حسن خلق و معاشرت نیکو در روابط بین زوجین است. این مطلب اگرچه به دلالت عقل ثابت است، اما ارشاد شرع نیز در این باره موجود بوده و پرده از زوایای گاه مبهم آن برداشته است. قانونگذار قانون مدنی نیز با الهام از منابع فقهی در مادهی 1103ق.م بر این امر تاکید ورزیده است. نوشتار حاضر پس از بررسی در مهمترین منابع فقه (کتاب و سنت) و با برشمردن مصادیقی از معاشرت به معروف به این نتیجه رسیده است که حسن معاشرت مذکور در آیهی شریفه «و عاشروهنّ بالمعروف» از مفاهیم اجتماعی دوسویه بوده و عمل به آن بر هر یک از زوجین واجب است. همچنین موارد بیان شده در قرآن و روایات تمثیلی بوده و هر عملی که عقل آن را تایید کند و عرف جامعه بر آن صحّه بگذارد نیز جزء مصادیق معاشرت به معروف است. از بعد حقوقی نیز دستور حسن معاشرت مندرج در مادهی 1103 ق.م نمیتواند تنها یک دستور اخلاقی و بدون ضمانت اجرای قانونی باشد؛ بنابراین بایسته است قانونگذار با شناخت اصول اخلاقی و استخراج آنها از دل کتاب و سنت و عرف جامعهی اسلامی و با تعیین معیارهای مناسب به وضع قوانین لازم همت گمارد
There is no doubt that firmness of any family، firstly، depends on the presence of good temper in conversation the couple made. Although this could be verified rationally، canon guidance is also determining and it has revealed the issue’s vague points. The civil law legislator، inspired by jurisprudence sources in article 1103، has emphasized the matter: “the couple (wife and husband) are responsible for treating each other in good nature. “ The present study، after investigating into the most important jurisprudence sources ( Scripture and Tradition) and enumerating some recognized examples of good temper، has concluded that the mentioned good temper in the holy verse: (And Live with them honorably) is a bilateral social concept that each of couple must be obliged to it. Any deed، recognized by reason and tradition of the society، is considered as an example of good temper as well. From the legal perspective، the instruction of good temper، inserted in article 1103، cannot be merely an ethical instruction without being protected by sanctions. Legislator should try to enact binding laws through getting knowledge about ethical principles and extracting them from the bottom of Scripture and Tradition and tradition of the Islamic society.
خلاصه ماشینی:
"به علاوه از آنجا که ریاست خانواده بر عهدهی مرد است، مقتضی آن است که نوعا دست شوهران در تصمیمات مربوط به زناشویی بازتر باشد و به دلیل آنکه در بسیاری از موارد در عصر نزول آیات، مردان با زنان به معروف معاشرت نمیکردند، خداوند در قرآن کریم مکرر آنها را به این رفتار امر کرده است؛ - روم: 21 لذا این صراحت به معنای یک طرفه بودن این نوع رفتار نیست، بلکه در فرهنگ قرآنی هر یک از همسران باید «حسن معاشرت» داشته باشند (قربان نیا و حافظی، 1388: 107).
6-2- مصادیق عمل به معروف از جانب زن در کانون خانواده معاشرت به معروف تنها وظیفهی زوج نیست؛ بلکه همانگونه که گفته شد، آیهی شریفهی «عاشروهن بالمعروف» از مفاهیم اجتماعی دوسویه است؛ بنابراین زنان نیز به مثابه مردان در رفتار متقابل خانوادگی از این زاویه که هر دو باید طبق معروف عمل کنند همسان و برابر بوده و وظایفی به شرح ذیل بر دوش آنها قرار دارد: 6-2-1- نگه داشتن عده از وظایف خاص زن، حفظ منافع خانوادگی در ابعاد مادی، معنوی و اخلاقی است.
عنایت به این امر ضروری است که اگر قانونگذار معتقد باشد که الزامهای اخلاقی موجود در قانون، اهداف لازم از وضع قانون را تأمین میکند و دیگر تفسیر الزامات و تعیین ضمانت اجرا برای آن ضرورت ندارد، باید منکر اثرپذیری خانواده و جامعه از یکدیگر باشد؛ حال آنکه این تفکر مقبول نیست، زیرا هر واحد خانواده به طور معمول زمانی که نتواند مشکلات عارضه بر زندگی خویش را حل کند، به مقامات ذیصلاح از جمله دادگاه مراجعه میکند و راهکار صحیح قانونی را ملجأ و پناه خویش قرار میدهد و در حقیقت جامعه را با مشکل خویش درگیر میکند."