خلاصه ماشینی:
"این مباحث بهطور معمول حول دو محور کلی حرکت میکند: اول:شناخت حقیقت انسان و خصوصیات اودوم:کمال او رسیدن به انسان کامل اینکه اسنان چه موجودی است و تا چه حدیمیتواند سیر صعودی داشته باشد،عمدهترینموضوع مورد بحث حکما و عرفا در کتب فلسفی وعرفانی است.
او رحمت عظیم الهی استبر خلق و دلیل معرفت حق است هر که میخواهدبه این معرفت،دست یابد باید به انسان کامل بنگردکه او مظهر کامل حق است و کسی نیست جزحقیقت محمدی(ص)که این حقیقت شخص نیستکه شخص رسول گرامی اسلام(ص)جزوی از اینحقیقت است،که در عالم ماده از پدری به نامعبد الله و مادری به نام آمنه متولد شده است،و تمامانبیا و اولیا ورثه او هستند ولی نزدیکترین کس به اوعلی(ع)است».
گفتا به صورت ار چه ز اولاد آدمماز روی مرتبت به همه حال برترمچون بنگرم در آیینه عکس جمال خویشگردد همه جهان به حقیقت مصورمخورشید آسمان ظهورم،عجب مدارذرات کاینات اگر گشت مظهرمآنجا که زنده گشت از او خضر جاودانآن آب چیست قطرهای از حوض کوثرمآن دم کزو مسیح همی مرده زنده کردیک نفخه بود از نفس روح پرورم(13) شهید مطهری در«انسان کامل»ضمن معرفیابن عربی به عنوان اولین کسی که تعبیر«انسانکامل»را مطرح کرد،از کتاب«لمعه»شهید ثانیعبارت{/«الشیعه من شایع علیا»/}را نقل میکند و درنتیجه علی(ع)را انسان کامل معرفی مینماید.
» مولانا در«مثنوی»در اهمیت ذکر گوید: این قدر گفتیم باقی فکر کنفکر اگر جامعه بود رو ذکر کنذکر آرد فکر را در اهترازذکر را خورشید این افسرده ساز(17)و حافظ نیز گفته: مقیم حلقه ذکر است دل بدان امیدکه حلقهای سر زلف یار بگشاید و امام علی(ع)در«نهج البلاغه»،ذکر را مقدمهوصول به انسان کامل میدانند."