چکیده:
ایالات متحدة آمریکا بهمثابة یکی از بازیگران اصلی منطقة خاورمیانه که پس از فروپاشی شوروی، مدعی رهبری نظام تکقطبی جهان شده، طی دو دهة گذشته تلاش کرده است عامل موثری در شکل دادن به منطقة خاورمیانه باشد؛ برای این منظور، طرحی را با عنوان خاورمیانة جدید در جهت حضور و تداوم سلطة خود بر این منطقة راهبردی با هدف تامین و کنترل منابع انرژی، مهار بیداری اسلامی ملتهای منطقه و تجزیه و تضعیف دولتهای منطقه بهمنظور حفظ امنیت و برتری رژیم غاصب اسرائیل، بهاجرا درآورده است. آمریکا برای اجرای طرح خاورمیانة جدید، عراق را نقطة آغاز قرار داد و با سرنگونی رژیم صدام در سال 2003 قصد داشت با ایجاد نظام جدید مطابق الگوی غربی و تامینکنندة منافع غرب، نظامهای منطقه را در چارچوب آن طرح دگرگون کند؛ اما پس از گذشت 9 سال از حضور آمریکا در عراق، شیعیان عراق که در راس آنها گروههای اسلامگرا قرار دارند، برخلاف میل و خواستة آمریکا بهقدرت رسیدند و در نتیجة آن، آمریکاییها نهفقط به اهداف طرح خاورمیانة جدید دست نیافتند، بلکه در پایان سال 2012، به خروج از عراق مجبور شدند. پرسش اصلی این مقاله این است که «گروههای شیعة عراق در عدم موفقیت طرح خاورمیانة جدید آمریکا چه تاثیری داشتند؟». فرضیة ما این است که گروههای شیعة عراق با عملکرد مثبت و همافزایی و بهکارگیری عنصر مرجعیت که در مراحل مختلف، محوریت پیدا کرده بود، موفق شدند قدرت را در عراق در دست گرفته، از این راه طرح آمریکایی خاورمیانة جدید در عراق را با عدم موفقیت روبهرو کنند. در این پژوهش، افزون بر بهرهگیری از منابع کتابخانهای، از روش میدانی شامل مصاحبه با صاحبنظران کلیدی گروهها و جریانهای شیعی عراق و نیز مشاهدهها و تجربههای شخصی استفاده شده است و با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی دادههای اسنادی و گردآوریشده از تحقیقات میدانی، تجزیه و تحلیل شده است تا در جهت رد یا اثبات فرضیة یادشده نتایج بهدست آید.
Following the collapse of USSR،the USA،as a key player of the Middle East region، claimed the leader -ship of the world unipolar system and، during the last two decades has attempted to restructure the region. To this end،the US has tried to put into practice a plan under the name the New Middle East،inorder to maintain its presence and dominance over this strategic region with the aim of securing and conrolling energy sources،containing Islamic revival and awakening and assuring the security and superiority of Israeli regime in the region. To carry out the plan، the US started out from Iraq، and،upon the downfall of Saddam in2003،intended to bring about a new order on the basis of Western style and interests and restructure the region in the context of the plan. But، after 9 years of American presence in Iraq، the Iraqi Shiite، on the top of Islamist groups، against American desire and will، controlled the power and، as a result، the US، not only failed to implements its plan، but also، by the end the year 2012، was forced to withdraw its forces from Iraq. The main question of this article is that what was the role Iraqi Shiite groups in deafting American new middle East plan? Our hypothesis is that the Iraqi Shiite groups، thought playing a positive and constructive role، coordination and applying the element of Marjaeyyat، that is، following the line of supreme Shiite religio-political leader)، that had played the key role in the entire phases، succeeded in rising to power and nullifying American plan for New Middle East. In this work، we will refer to library sources، conduct field studies and interview with key Iraqi Shiite groups personalities'' and experts، employ personal experiences and observation to establish our hypothesis.
خلاصه ماشینی:
بررسی تأثیرگروه های شیعۀعراق برعدم موفقیت طرح خاورمیانۀجدید احمد دوست محمدی ١ دانشیارگروه مطالعات منطقه ای دانشکدة حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران محمد سالم الغبان دانشجوی دکتری گروه مطالعات منطقه ای دانشکدة حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه تهران (تاریخ دریافت : ٩٣/٣/٢٧– تاریخ تصویب :٩٣/٦/٨) چکیده ایالات متحدة آمریکابه مثابۀیکی ازبازیگران اصلی منطقۀخاورمیانه که پس ازفروپاشی شوروی، مدعی رهبری نظام تک قطبی جهان شده ، طی دودهۀگذشته تلاش کرده است عامل مؤثری در شکل دادن به منطقۀخاورمیانه باشد؛ برای این منظور،طرحی راباعنوان خاورمیانۀجدیددرجهت حضور وتداوم سلطۀ خود براین منطقۀراهبردی باهدف تأمین وکنترل منابع انرژی،مهار بیداری اسلامی ملت های منطقه وتجزیه وتضعیف دولت های منطقه به منظور حفظ امنیت وبرتری رژیم غاصب اسرائیل ،به اجرا درآورده است .
همان گونه که پیش تر اشاره شد، از مهم ترین اهداف طرح خاورمیانه ، از بین بردن هر نوع مقاومت اسلامی و در رأس آن ، مقاومت در برابر اسرئیل است ؛ یعنی محور ایران - سوریه - لبنان - گروه های مقاومت فلسطینی و دیگر نیروهای مقاومت بالقوه در منطقه که اسلام گراهای شیعی عراق یکی از آنها می تواند باشد.
(Wood, 2006) بنابراین ، اقدام آمریکا برای اشغال عراق ، طرح آزادسازی و برقراری دموکراسی در عراق قلمداد می شد و قرار بود در صورت موفق شدن ، این طرح به سوریه ، ایران و منطقه گسترش پیدا کند؛ لیکن رخدادهای داخلی و منطقه ای ، ازجمله حملۀ اسرائیل به لبنان در سال ٢٠٠٦ و جنگ غزه نشان داد که مردم عراق تحت تأثیر سیاست های آمریکایی ها واقع نشدند و حتی حکومت وسیاستمداران مجبور بودند با جهت گیری های مردم همراهی کنند تا مقبولیت مردمی ووجهۀ ملی خود را از دست ندهند.