چکیده:
هدف: مطالعات نشان داده است كه افراد مسن نسبت به ديگر گروه هاي سني، بيشتر به بيماريهاي مزمن مبتلا شده و تحت درمان مي باشند و در نتيجه از داروهاي بيشتري استفاده مي كنند. به دلايل بسياري، سالمندان در معرض خطر مشكلات مرتبط با دارو هستند كه از جمله آنها تغييرات مرتبط با سن در فارماكوكينتيك (Pharmacokinetics) و فارماكوديناميك (Pharmacodynamics) داروها است كه عملكرد داروها را در بيماران سالمند، تغيير مي دهد. استفاده داروي نامناسب در بيماران سالمند، منجر به واكنشهاي دارويي نامطلوب مي گردد. شناسايي اينگونه داروها و عدم تجويز آنان براي اين گروه سني، مانع از بروز حوادث نامطلوب و ارتقاي كيفيت خدمات درماني براي آنان ميگردد.
روش بررسي: مطالعه حاضر به صورت توصيفي- تحليلي بر روي 212 نفر از سالمنداني كه در رده سني 60 سال و بالاتر قرار داشتند و در دو بيمارستان عمومي- آموزشي و دو بيمارستان عمومي- غيرآموزشي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي تهران بستري و سپس ترخيص شده بودند، انجام گرفت. پرسشنامه معيار Beers (Beers criteria) به منظور شناسايي مصرف داروهاي نامناسب مورد استفاده سالمندان و تداخلات دارو – بيماري در سالمندان 60 سال و بالاتر، به عنوان ابزار سنجش مورد استفاده قرار گرفت.
يافته ها: ميانگين سني سالمندان مورد مطالعه،69/32 (82/6 sd=) سال بود. مصرف داروي نامناسب در ميان سالمندان 20/75% بود. بيشترين داروهاي نامناسبِ مورد استفاده، Alprazolam (16/66%)، Chlordiazepoxide (14/28%)، Fluoxetine (90/11%) و Oxazepam (90/11%) برآورد گرديد و بيشترين ميزان تداخل دارو- بيماري مربوط به تداخل ناهنجاري هاي لخته خون با دارويClopidogrel (4/29%) بود. بيشترين طبقه دارويي مورد استفاده سالمندان مورد مطالعه از داروهاي نامناسب، Benzodiazepine ها (98/49%) بودند. رابطه آماري معني داري بين ميزان درآمد با مصرف داروي نامناسب وجود داشت( 041/0P=).
نتيجه گيري: ميزان مصرف داروي نامناسب در ميان سالمندان در مقايسه با بسياري از كشورها زياد مي باشد. مصرف چنين داروهايي، سالمندان را در معرض واكنشهاي دارويي نامطلوب قرار مي دهد.
نتايج اين مطالعه نشان ميدهد كه نياز به تدوين و عملياتي نمودن دستورالعملهاي علمي استفاده از داروها، ارتقاي معيارهاي استفاده از آنها، و بهبود آگاهي پزشكان وجود دارد و اين امر مي تواند منجر به پايش توام با دقت در رژيم دارويي بيماران سالمند مي گردد. برگزاري دوره هاي آموزشي براي پزشكان براي آموزش چنين مواردي ضروري به نظر مي رسد.