چکیده:
در نظام اقتصاد اسلامی، خمس وزکات (مالیاتهای اسلامی) برای بالا بردن سطح رفاه نیازمندان، توازن
اقتصادی و برقراری عدالت اجتماعی وضع شده اند. از نظر فقه اسلام، خمس و زکات مهم ترین مالیات های
اسلامی محسوب می شود. جایگاه منابع مالی برای رشد و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، جایگاهی
است بسیار مهم و سرنوشت ساز؛ درست همان گونه که توسعه و آبادانی جایگاهی است بنیادی و اساسی .
اما هریک از این دو منبع اقتصادی و عبادی در جامعه اسلامی جایگاه خویش را دارند و بر اساس
مصلحت ها و منفعت هایی در مواردی واجب و در مواردی مستحب هستند. اگراین مقوله به درستی درجامعه
نهادینه شود و مردم آثار و دستاوردهای آن را درجامعه به عینه رویت کنند آنگاه بدون تردید به پرداخت
خمس وزکات روی خواهند آورد. برای تبیین جایگاه خمس و زکات در نظام اقتصادی اسلام، محقق به
بررسی نقش خمس و زکات در اقتصاد اسلامی، از منظر اخبار وهم از منظردانش اقتصاد پرداخته و سعی
درتبیین الگویی برای نشان دادن رابطه میان خمس وزکات دراقتصاد اسلامی داشته است. هدف اصلی و
اساسی این مقاله یادآوری، بسترسازی، شکوفایی و احیای فرهنگ این فریضه الهی درجامعه اسلامی است.
در این راستا ابتدا به بررسی گسترده و مستندی از ادبیات موضوعی اقتصاد اسلامی گزینه های انتخاب می
شود که بتواند جایگاه خمس وزکات را بهتر معین کند، در نتیجه برای یادگیری و تقویت باورها و تحکیم
ارزش های اصیل تعالیم اسلامی بصورت مجزا به متغیرهای وابسته به مدل مفهومی پرداخته و هر یک را به
تفصیل تشریح نمود. درپایان پیشنهاداتی ارائه شده، موضوع آموزش را برای ارتقای کارکنان و متولیانی که
درامرجمع آوری خمس وزکات و توزیع آن دربین مستحقین نقش دارند و فراگیرکردن این فرهنگ که
دررفتار آحاد مردم جامعه توسط مسئوالان نهادهای ذیربط امری اجتناب ناپذیراست، پرداختیم.
خلاصه ماشینی:
( دفتر همکاري حوزه و دانشگاه، ١٣٦٣، ص ١١) از مجموع اين تعاريف به دست مي آيد که علم اقتصاد يکي از علوم اجتماعي است که به بررسي و تحليل فعاليت هاي فردي و جمعي مربوط به توليد، مبادله و مصرف کالاها و خدمات مي پردازد; يعني کارش تبيين جلوه ها و رفتارهاي اقتصادي و تفسير وضعيت اقتصادي موجود و يا تفسير وضعيتي که پيش خواهد آمد است بي آنکه در مورد خوبي و بدي آن قضاوتي داشته باشد; مثلا تبيين مي کند که چه عواملي سبب بيکاري يا تورّم شده و يا بيکاري چه پي آمدهايي را در جامعه به بار خواهد آورد.
نقش خمس و زکات در اقتصاد اسلامي توازن اجتماعي توازن اقتصادي برقراري عدالت عدالت فرهنگي و اجتماعيو رفاه تقويت بنيه ديني عرضه سرمايه کمک به توسعه عمومي مردم اقتصادي ترويج ارزش هاي معنويوانديشه هاي تجلي سياسي عدالت اقتصادي عرضه نيروي کار ايجاد رشد اقتصادي اقتدار امت اسلامي فقمرفازدساديايجومکااعهيش تفعاديصل هرطوبتقا يو عدالت نداربع توزيع افزايش در توليد افزناييروش يکيکافيرت ايجاد اشتغال ارتقاي سرمايه انساني تامين تقويت امنيت اجتماعي بنيه مالي فقها جلوگيري از احتکار زمينچهدسبازشاقيتصاد افنرياريوش يککمايرت افزناييرش يشکاوريق سرماايرهقااجيماعي مشکل پروفلع اندوزي نمودار شماره (١) مدل مفهومي نقش خمس و زکات در اقتصاد اسلامي ٦- تشريع اجزاي مدل مفهومي: ٦-١- برقراري توازن اجتماعي : اسلام با طرح اصل جامع «توازن اجتماعي » عالي ترين و مترقي ترين سيستم اقتصادي را عرضه مي نمايد که در صورت اجرا، نه تنها هيچ نيازمندي باقي نمي ماند، بلکه شکاف عميق بين اقشار ملت نيز از بين مي رود و همگان به طور متعادل و فراخور حالشان از يک زندگي مرفه برخوردار گرديده، و از زيستن در چنان اجتماعي لذت خواهند برد.