چکیده:
از طرح اولین پیشنهاد در خصوص همکاریهای اقتصادی در میان کشورهای حوزه اوراسیای مرکزی در سال1994 تا تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیایی در سال2015، بیش از دو دهه میگذرد. طی این مدت در جهت ایجاد همگرایی اقتصادی در منطقه اوراسیای مرکزی اقدامات متفاوتی همچون تشکیل جامعه اقتصادی اوراسیایی در جهت گسترش و هماهنگی فعالیتهای اقتصادی و نیز ایجاد اتحادیه گمرکی و فضای اقتصادی مشترک در میان کشورهای منطقه به منظور تسهیل روابط اقتصادی صورت پذیرفته است. حال سوال اصلی این است که همگرایی اقتصادی در اوراسیای مرکزی طی سالهای پساشوروی چه میزان موفقیت آمیز بوده است؟ در پاسخ به این پرسش از منظر سیاست بین الملل و مطالعات منطقهای بر اساس چهار متغیر الگویی کانتوری و اشپیگل خصوصا ماهیت همبستگی بالاخص از وجه همبستگی اقتصادی و نیز از منظر اقتصادی سیاسی بین المللی موضوع مورد ارزیابی قرار میگیرد و بر اساس این دو دیدگاه میزان موفقیت همگرایی در منطقه مورد مطالعه و تحلیل قرار میگیرد. این تحقیق نشان میدهد که میزان موفقیت همگرایی اقتصادی در اوراسیای مرکزی بالا نبوده است و در صورت ادامه روندهای گذشته ضعیف باقی میماند، اما منطقه ظرفیتهای مغفولی دارد که میتواند این مسیر را تغییر دهد.
خلاصه ماشینی:
در سطح منطقه ای کشورهای تـازه اسـتقلال یافتـه نیازمنـد ایجـاد سیـستم سیاسـی جدید و بازسازی اقتصادهای ملی خود بودند ایجاد نظام سیاسی باثبات و رفع نیازهـای اقتـصادی و امنیتی در همان روزهای نخـست پـس از فروپاشـی زمینـه تـشکیل جامعـه کـشورهای مـستقل مشترک المنافع با هدف گـسترش روابـط دوسـتانه و افـزایش همکـاری کـشورهای منطقـه و بـا عــضویت فدراســیون روســیه ، بــلاروس ، اوکــراین ، جمهــوری آذربایجــان ، ارمنــستان ، قزاقــستان ، قرقیزستان ، ترکمنستان ، تاجیکستان و ازبکستان و در سال های بعد آن پیوستن گرجـستان فـراهم گردید(ییشان ،١٨:١٣٧٧).
برپایه تعریف رسمی که خود جامعه اقتصادی ارائه داده است ، جامعـه اقتـصادی اوراسـیا یک سازمان اقتصادی بین المللی اسـت کـه بـا هـدف ایجـاد یـک اتحادیـه گمرکـی و فـضای اقتصادی مشترک میان اعضا و نیـز همگرایـی بیـشتر در زمینـه هـای اقتـصادی ایجـاد شـده است (٢٠٠١ ,Agreement on the Foundation of the EurAsian Economic).
بـا ایـن وجـود بـه دلیـل ساختارهای محدود از دوران اتحادجماهیر شوروی ، نیاز به فناوری یک عامل مـشترک در میـان کشورهای این منطقه و ضعف این عامل در منطقه زمینه همکاری با یکدیگر را محـدود و نـوعی الگوی رقابت برای جذب آن از سایر مناطق را ایجاد می کند(٢٠١٣:٢٩ ,Wisniewska ) از منظر روابط بین الملل بر اساس الگوی کانتوری و اشپیگل نیز موفقیت یک همگرایـی منوط به چهار عامل است که در زیر این عوامل در تطبیق با حـوزه اوراسـیای مرکـزی مـورد بررسی قرار می گیرد.