چکیده:
در این تحقیق، که برای نخستین بار مطرح میشود، برخی دستنویسهای مانوی تورفان که در مجموعه برلین نگهداری میشود و عنوان «سرودههای انجیلی» دارد، معرفی میشود. این سرودها که تصنیفاتی از ایرانیانِ پارتیزبان در خراسان و ماوراءالنهر است و مهمترین مطالب آنها در باب «اسطوره آفرینش مانوی» است، در نظم ابجدی و الفبایی تألیف شده است. مقاله به پیشینه کاربرد سرودهای مذهبی پیش از عصر مانی و به چگونگی شکلگیری چنین سرودههایی نزد مانی و مانویان میپردازد و میکوشد نشان دهد که چرا عنوان «انجیلی» برای این متون برگزیده شده؛ و آیا این سرودهها همان مفاهیم و بنمایههایی را بیان میکند که انجیل مانی نیاز داشت؟ میکوشیم در اینجا نشان دهیم که مانی تا چه حدّ میتوانست تحت تأثیر سبک زبور داوود و سرودهای ابندیصان باشد. در اینجا همه قطعات سرودههای انجیلی معرفی و مهمترین مطالب آنها تفسیر شده است. افزون بر این، تشخیص هویت یکی از قطعات مانوی تورفان و تاکنون منتشرنشده در این مقاله ثابت میکند که میان ایرانیان مانوی ترانهای از انجیل زنده مانی نیز وجود داشته که در مانستانهای مانوی در آسیای مرکزی سروده میشده است. در این مقاله، دو قطعه دستنویس مانوی بازیافته از تورفان چین را قرائت و بازسازی کردیم تا نمونهای از سرودههای انجیلی را عرضه کنیم.
خلاصه ماشینی:
مقاله به پیشینه کاربرد سرودهای مذهبی پیش از عصر مانی و به چگونگی شکلگیری چنین سرودههایی نزد مانی و مانویان میپردازد و میکوشد نشان دهد که چرا عنوان «انجیلی» برای این متون برگزیده شده؛ و آیا این سرودهها همان مفاهیم و بنمایههایی را بیان میکند که انجیل مانی نیاز داشت؟ میکوشیم در اینجا نشان دهیم که مانی تا چه حد میتوانست تحت تأثیر سبک زبور داوود و سرودهای ابندیصان باشد.
افزون بر این، تشخیص هویت یکی از قطعات مانوی تورفان و تاکنون منتشرنشده در این مقاله ثابت میکند که میان ایرانیان مانوی ترانهای از انجیل زنده مانی نیز وجود داشته که در مانستانهای مانوی در آسیای مرکزی سروده میشده است.
H4 مقدمه/H4 در مجموعه دستنویسهای مانوی برلین، غیر از چند خردهدستنویس که از نظر حجم متن چندان در خور توجه نیست، دوازده قطعه وجود دارد که بر اساس عنوان خود این نسخ خطی به «سرودهای انجیلی» (Ewangelyōnīg bāšāhān) نامبردار است.
سالها است که در این باب پرسشهایی بیپاسخ مطرح است: این سرودهها چه هستند و از کجا میآیند؟ و از چه رو مانویان سرودهای خاصی تحت عنوان «سرودههای انجیلی» تصنیف کردهاند؟ این سرودهها چه تفاوت و چه تشابهی با کتاب انجیل زنده، که از آثار بسیار مهم مانی است، دارد؟ آیا این سرودههای مانوی در دوران حیات خود مانی پدید آمده است یا از جمله نوآوریهای شاگردانش به حساب میآید؟ با توجه به قلت منابع و مدارک، غیرممکن به نظر میرسد که بتوانیم به همه این پرسشها پاسخ دهیم.