چکیده:
علامه حلّی از متکلمان شیعی است که روشی عقلی داشته و با تاکید بر حجیّت عقل دلالت آن را از دلالت سایر منابع قوی تر میداند. از این رو هنگام ناسازگاری عقل و نقل در صورت تاویل پذیری، آن را تاویل برده، و در غیر این صورت، نقل را مردود میشمارد. با این وجود ایشان از نقل نیز غافل نبوده و با اذعان به عدم کارایی عقل در برخی حوزه ها، معرفت نقلی را نیز لازم شمرده و در آثار کلامی خود از آنها استفاده مینماید؛ البته با این تفاوت که حجیت قران را پذیرفته ولی حجیت اخبار و اجماع را به صورت مطلق نمیپذیرد، بلکه برای پذیرش آنها شرایطی را مطرح مینماید.
خلاصه ماشینی:
"در مباحث کلامی نیز آثار متعددی به رشتهی تالیف در آورده است که از مهمترین آنها میتوان کتاب «کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد»، «انوار الملکوت فی شرح الیاقوت»، «کشف الفوائد فی شرح قواعد العقائد»، «منهاج الکرامة فی معرفة الامامة»، «نهج الحق و کشف الصدق»، «کتاب الألفین الفارق بین الصدق و المین»، «نهایة المرام فی علم الکلام»، «الباب الحادی عشر»، «نهج المسترشدین فی أصول الدین»، «تسلیک النفس إلی حظیرة القدس»، «معارج الفهم فی شرح النظم» و...
این کتاب به درخواست سلطان محمد خدابنده نگاشته شده (مقدمه، 38)، و با توجه به سیطرهی افکار اهل سنت خصوصا اشاعره، غالبا به نقد آن دسته از آراء و عقاید عامه که مخالف بدیهیات و منجر به سفسطه میشده، پرداخته است (مقدمه، 37- 38) لذا بدون اشاره به اثبات صانع به تفصیل وارد مباحث صفات الهی و امامت شده، و بقیه مباحث را به اختصار مطرح نموده است.
اما کتاب «الألفین» علاوه بر دارا بودن غالب مطالب منهاج الکرامة، آن گونه که از مقدمه آن برمی آید میبایست بر اساس مباحثی که مشتمل بر یک مقدمه، دو گفتار (که حاوی هزار دلیل عقلی و نقلی بر امامت امیر المومنین علی علیه السلام و هزار دلیل دیگر بر ابطال شبهات منکرین باشد و دلایلی در اثبات امامت ائمه دیگر)، و یک خاتمه تدوین میگشت، ولی علامه بعد از بیان مقدمه، بدون اشاره به دو گفتار مذکور، شروع به بیان دو هزار دلیل بر وجوب عصمت امام کرده و پس از اتمام هزار دلیل نخست و شروع در هزار دلیل دوم به خاطر پرهیز از اطاله کلام تنها به سی و هشت مورد اکتفا کرده و بدون ذکر خاتمه، کتاب را به اتمام رسانده است."