چکیده:
با توجه به اهميت فهم چيستي توسعه و مزاياي متعدد اين فهم، در متن حاضر به بررسي چيستي توسعه يا به عبارت ديگر مفهوم توسعه پرداخته خواهد شد. براي تحقق اين منظور در ابتدا به بيان موضوع پرداخته و مفهوم توسعه را همانند يك مثلث در نظر گرفته كه موارد سه گانه زير، اضلاع اين مثلث را تشكيل مي دهند: سير تطور توسعه در طول زمان، تعاريف توسعه و اهداف توسعه و انتخاب يك هدف عمده كه شامل مجموعه اي از اهداف باشد. در اصل مي توان گفت بدون موارد بيان شده امكان فهم توسعه وجود ندارد. به منظور بيان ضلع اول، يعني بررسي سير تطور توسعه در طول زمان، رهيافت هاي توسعه را از 1950 تا 2000 از منظر ويليس (2005) بيان نموده و چگونگي تغيير اين رهيافت ها را از اشكال اقتصادي، كلان و بالا به پايين به اشكال اجتماعي-فرهنگي، مردمي، مشاركتي (از پايين به بالا) و خرد توضيح داده شده است. در مورد تعاريف توسعه به نظر صاحبنظران رجوع كرده و تعاريف مختلف توسعه را از نظر تعداد كثيري از دانشمندان بيان نموده ايم، بديهي است كه تعاريف موجود در بسياري از موارد داراي وجوه تشابه بوده و افتراق تعاريف در اكثر موارد ذكر شده، اندك مي باشد. در آخر به منظور بررسي آخرين ضلع، يعني اهداف توسعه، ابتدا به ذكر اهداف توسعه هزاره پرداخته و با شرح بسيار به اين نتيجه رسيده ايم كه ارتقا كيفيت زندگي، عمده ترين و كامل ترين هدف توسعه مي باشد كه مجموعه اي از اهداف ديگر را نيز در برمي گيرد. بعد از بيان موارد ذكر شده، به ترسيم مثلث يعني بيان مفهوم توسعه پرداخته و اين مفهوم در غالب يك تعريف كلي توضيح داده مي شود. در بخش نتيجه گيري، به جمع بندي كلي مطالب ذكر شده پرداخته و با تشريح هرچه بيشتر تعريف مورد نظر را تفسير كرده و مهم ترين مولفه هاي آن را ذكر نموده ايم. لازم به ذكر است كه در مطالعه حاضر به تناسب موضوع، از روش اسنادي و كتابخانه اي بهره برده ايم.
خلاصه ماشینی:
"با این تفسیر راهکار مناسب به منظور نیل به توسعهای همه جانبه چیست؟ استفاده از توان نیروی کار جوان و تحصیلکرده که در ساخت جمعیتی کشورهای در حال توسعه الگوی غالب است و همگی درحال حاضر در خیل بیکاران با پرستیژ مدرک حضور دارند، بهرهجستن از امکان شکلگیری رویکردهای مشارکتی و مردمی و به موازات آن ایجاد و تقویت جامعه مدنی قدرتمند جهت سرعت بخشیدن به جریان توسعه و مواردی این چنینی که در مفهوم مطرح شده از توسعه بر آنها تأکید شده است؛ و یا تأکید صرف بر توسعه به معنای اقتصادی، کلاننگر و بالا به پایین؟ ادعای نگارندگان آن است که با بهرهجویی از موارد یادشده بیتردید میتوانیم به توسعهای همهجانبه که بخش اقتصادی را نیز در برمیگیرد دست یابیم، اما عکس این موضوع صادق نیست؛ یعنی بعید به نظر میرسد که حتی در صورت دستیابی به توسعه اقتصادی در کشورهای درحال توسعه بتوانیم از توان و نیروی موجود بهره جسته و قابلیت و استعداد فراوان موجود را جهت فراهم شدن توسعهای درون زا و مشارکت محور با برجسته ساختن بعد مردمی که مبتنی بر فرهنگ و اجتماع بومی باشد، فراهم سازیم.
در انتها تعریف مناسب از توسعه را با توجه به موارد یاد شده چنین عنوان نمودیم: توسعه فرآیندی است چند بعدی و معطوف به زمان، که با اتخاذ عمده رهیافتهای 1970 به بعد (به غیر از رویکرد نئولیبرالیسم) متناسب با شرایط خاص هر جامعه در پی ایجاد یک جامعه مدنی قدرتمند و آگاه با هدف حذف موانع و مشکلات زندگی و در یک کلام ارتقا کیفیت زندگی بوده و تنها راه نائل شدن به آن، تحقق حکمرانی خوب میباشد."