چکیده:
رهيافت تاريخي در كنار شناخت بسترهاي مختلف جامعه، عهده دار نماياندن فرازها و فرودهاست. دست يابي به سير تطور يك انديشه و درك بهتر از خاستگاه و دوران آغازين شكل گيري آن، منوط به تحليل گفتمان هاي مكشوف از داده هاي تاريخي برجاي مانده در آن حوزه است. اصبغ بن نباته كوفي از نخستين مفسران شيعي در كوفه است كه در منابع رجال و تراجم، به عنوان نخستين مولف ذكر شده؛ اما اثري مشخص با محتواي قرآني يا تفسيري به وي نسبت داده نشده؛ فراواني نسبتاً زياد روايات تفسيري او و بازتاب آن ها در آثار معتبر پسين و همچنين توجه به روان شناسي اعتقادي شخصيت وي، اين فرضيه را به ذهن مي رساند كه به گمان قوي، اصبغ از اركان مهم انتقال آموزه هاي قرآني امام علي(ع)، با رويكرد تاسيس يا ترويج گفتمان هاي شيعه بنيان همچون امامت و وصايت در روزگار خود بوده؛ براساس نظريه «آواي متعارض باختين» بايد گفت بازتاب گسترده مولفه هاي معنايي وصايت در تفسير اصبغ و اهتمام او به گفتمان وصايت علوي، معنادار بوده و در ديالكتيك تعاملي با گفتمان رقيب شكل گرفته كه قصد داشت نظريه خلافت سقيفه اي در جامعه را نهادينه كند.
خلاصه ماشینی:
"ازآنجاکه پژوهه حاضر، گام های نخست کلان طرح پژوهشی با موضوع "پدیداری ، تثبیت و افول تفسیر شیعه در کوفه در سه قرن نخست هجری " است ، تلاش دارد با ملاک ها و مؤلفه های ویژه ای و با نگاه گفتمان کاوی تاریخی ، تصویری دقیق تر، روشن تر و به واقع نزدیک تر از فضای تفسیری کوفه و بافتی که بستر شکل گیری جریان ها و گفتمان های تفسیری شیعه بوده را ارائه دهد؛ لذا مسئله اصلی در اینجا، به عنوان گام نخست ، پی جویی این مطلب است که فردی چون اصبغ ، چطور قابلیت معبر قرار گرفتن برای کشف گفتمان های تفسیری دوره خود را دارد؟، چه خوانشی از رویکرد قرآنی امام علی (ع ) دارد؟ و تلاش کرده چه تصویری از چهره قرآنی ایشان ارائه دهد؟ دغدغه اصلی و روح حاکم بر روایات تفسیری اصبغ چیست ؟ به بیان دیگر وی به دنبال طبیعی سازی کدام یک از مفاهیم بنیادین شیعه ، از طریق استناد و ارجاع به آیات قرآنی بوده است ؟ روش تحقیق و فرضیه ها در اینجا ١ کشف و استخراج کنش های زبانی پرتکرار براثر تحلیل های متن شناسانه ، به این هدف صورت می گیرد تا بدانیم براثر فراوانی موضوعات ، کدام گفتمان را می توان به اصبغ نسبت داد؛ لذا گفتمان می بایست لزوما شرط فراوانی را داشته باشد."