چکیده:
در ميان كتاب ها و جوامع حديثي، اخبار فراواني وجود دارد كه به نظر مي رسد محتوا و مضمون آن ها با يكديگر تعارض دارند. علامه شعراني از افرادي است كه براي بر طرف كردن تعارض اين دسته از اخبار، با كمك روايات اهل بيت(ع) و استناد به علوم معقول و منقول كوشيده است ميان موارد متعارض، سازش به وجود آورد و نبود تعارض واقعي ميان آنها را نشان دهد. وي در تعارض بدوي و ظاهري اخبار، با تصرف در مدلول يكي از طرفين تعارض، به جمع روايات پرداخته و راهكارهايي ارائه كرده است؛ مانند تخصيص عام، تقييد مطلق، حمل بر استحباب، و توجه به قواعد بلاغي-ادبي. علامه همچنين در خصوص تعارض غيرظاهري، در مواردي با ذكر دلايلِ، يكي از طرفين تعارض را بر ديگري ترجيح داده و در مواردي كه دو طرف تعارض بر يكديگر مزيتي ندارند، قايل به تخيير شده و در برخي ديگر نيز قول به توقف را برگزيده است. بدينترتيب، راهكار هاي حل تعارض اخبار از نگاه علامه شعراني با تاكيد بر تعليقات وي بر كتاب وافي بحث شده است.
خلاصه ماشینی:
علامه شعرانی از افرادی است که برای بـرطـرف کـردن تعارض این دسته از اخبار، با کمـک روایـات اهـل بیـت (ع ) و اسـتناد بـه علـوم معقـول و منقـول کوشـیده اسـت میـان مـوارد متعارض ، سازش به وجـود آورد و نبـود تعـارض واقعـی میـان آنها را نشان دهد.
در این گونه تعارض ، با به کارگیری روش هایی که عرف عام و عقلای عالم آن را می پسندند و در محاورات خود عملا از آن بهره می گیرنـد، ماننـد دلیـل عـام و خـاص کـه عـرف مـردم توسط دلیل خاص ، عام را تخصیص می زنند و نیـز مطلـق و مقیـد حـل شـدنی اسـت و طبـق قاعدة «الجمع مهما امکن اولی من الطرح » تا زمانی که جمـع عرفـی ممکـن باشـد، بـه سـراغ روش های دیگر نمی روند (مظفـر،١٣٧٠: ١٩٦/٢؛ سـبحانی ، ١٤١٨ق : ٢١٥؛ حیـدری ، ١٣٧٦: ٢٦٣؛ خراسانی ، ١٣٢٤: ٥٠١).
علامه با توجه به تاریخ گذاری آیات ، از برخی روایات واردشده مبنـی بـر ایـن کـه زنـان پیامبر(ص ) پوشش نداشتند و با روی باز در مقابل مردان ظاهر می شدند، رفع تعارض کرده ، می گوید: هر خبری که دلالت کند بر این که زنی در زمـان پیـامبر (ص ) بـا روی بـاز بـود و مردان او را می شناختند، پیش از نزول آیۀ حجـاب اسـت (ر.
مباحث بلاغی و قواعد ادبی به کار رفته برای رفع تعارض اخبار توسط علامه شعرانی در کتاب وافی بسیار معدود است ؛ از جمله : - در باب دیه از امام سجاد(ع ) دربارة مردی سـؤال شـده کـه بـا ضـربه زدن بـه زن حاملـه موجب سقط بچۀ آن زن شده است و امـام (ع ) در پاسـخ مقـدار آن را معـین کـرده انـد.