چکیده:
سلام و لعن، از مظاهر رحمت و غضب الهیاست که با تولّی و تبرّی پیوند دارد. این مسأله همواره با افراط و تفریط مواجه بوده است، از اینرو معیارهای صحیحی در این مورد لازم است. قرآن کریم نسبت به هر دو موضوع عنایت داشته و این گونه نبوده است که با توجّه به یکی، دیگری نادیده انگاشته شود . مطابق آموزههای قرآن، خداوند، سلام است و به بندگانش شرّ و ضرری نمیرساند؛ اما برخی بندگان، خود از رحمت خداوند دور میشوند و مشمول لعن الهی میگردند، برخی نیز مشمول سلام ویژه الهی هستند. این مقاله به بررسی عوامل زمینهساز لعن و سلام در قرآن کریم میپردازد. این عوامل به دو بخش بینشی و رفتاری تقسیم میشود. ایمان مهمترین عامل بینشی است که موجب سلام الهی میگردد؛ در مقابل آنچه لعن الهی را به دنبال دارد؛ کفر، ارتداد و نفاق است. از لحاظ رفتاری؛ عمل صالح و تقوی، تبعیّت از هدایت و صبر از عوامل زمینه ساز سلام الهی است و در مقابل کتمان آیات الهی، ظلم، نقضعهد، فساد، اضلال، قتل، کذب، افترا و آزار پیامبر اکرم(ص) از رفتارهایی است که موجب دوری از رحمت الهی و زمینه ساز لعن است .
خلاصه ماشینی:
ک حر عاملی ، ١٤٠٩: ج١٦، ١٧٠) این دو موضوع مهم همواره با افراط و تفـریط مواجه بوده است ؛ گاه برخی بدون توجه به عقاید دیگران و احترام بـه آن اقـدام بـه تشـکیل مجالس لعن نموده و اسباب ایجاد اختلاف را فراهم می آورند، گـاه ابـراز تبـری و عـداوت نسبت به رذایل و بدیها نادیده گرفته می شود و در پوشش رحمـت و مـودت از بـدیهـا و سرچشمه آنها حمایت می گردد و ابراز لعن زشت جلوه مـی نمایـد؛ از ایـن رو عـواملی کـه سبب می شود انسان مشمول سلام یا لعـن شـود بایـد در پرتـو آیـات قـرآن تبیـین گـردد تـا معیارهایی در این رابطه به دست آید و کتاب خدا در رفتارهای فردی و اجتماعی الگو قـرار گیرد.
با اندک تأملی در آیات ذکر شده، روشن می شود خداوند بعد از اتمـام حجـت و عـدم هدایت ، کفار را مورد لعن قرار داده است ؛ درآیه ٨٩ سوره بقره با تذکر این مطلب که آنهـا به حقانیت دین ، علـم داشـتند و از پـذیرش آن سـر بـاز زدنـد مـی فرمایـد: «فلعنـة الله علـی الکافرین » درآیه ٤٦ سوره نساء بعد از بیان این که آنان به تحریف کتاب پرداختند، بـا زبـان اعلام اطاعت می نمودند و در عمل عصیان می ورزیدند، تأکید مـی نمایـد کـه اگـر اطاعـت می نمودند برای آنها بهتر بود؛ ولی بـا ایـن کـار خـود را مسـتحق لعـن نمودنـد: «لعـنهم الله بکفرهم » ٣-١-٢.