چکیده:
مشروعيت پل ارتباطي حاكم با اتباع است. نمود و كيفيت اين پل ارتباطي منوط به وضعيت دو سوي آن است. يعني نه تنها حاكم در تلاش براي اثبات مشروعيت خود متوسل به گفتمان هاي معنا بخش مي گردد، بلكه تعاملات اجتماعي و منطق زيستي جاري در جوامع، نقشي اساسي بر شمايل و سمت و سوي مشروعيت حاكم ايفا مي كند. شكل و شمايل حاصل از فرايندهاي دو گانه فوق، تنها در قامت نهادها قابل شناسايي است. بنابراين زماني كه از مشروعيت حاكميت صحبت به ميان مي آيد منظور نهادهايي است كه مبين و تجلي گاه اين مفهوم هستند. تبارشناسي مشروعيت به معناي اتخاذ رهيافتي است كه چگونگي شكل گيري نهادهاي ياد شده را نشان مي دهد. اهم يافته هاي اين مقاله چگونگي شكل گيري نهادهاي مشروعيت در دوره صفويه ناشي از شكاف هاي گفتماني است. در نهايت خواهيم ديد كه از تجميع اين نهادها، الگوي مشروعيت حاكميت در دوره صفويه شكل مي گيرد
خلاصه ماشینی:
"با این وصف میتوان سؤالات زیر را مطرح نمود: ١- در فرایند غیریت سازی و حذف رقیبان برای احراز مقام حاکمیت (چه در تقابل با حاکمیت های همجوار و چه به منظور یکسان سازی تبعیت افراد از حاکمیت متمرکز) چه شکاف ها یا جبهه هایی از درگیری را میتوان شناسایی کرد؟ ٢- کدام عوامل زیستی و منطق جاری در عرصه زندگی مردم ، برای یکسان سازی تبعیت ، مد نظر حاکم قرار گرفته است ؟ ٣- از ترکیب عوامل یادشده چه الگویی از مشروعیت حاکم در دوره صفویه قابل شناسایی است ؟ ٢- چارچوب مفهومی چارچوب مفهومی این مقاله ، منظومه نظری میشل فوکو است .
همانطور که اشاره شد، اگرچه در تحقیقات پیشین به تاثیرات ساختار قبیلگی بر مشروعیت گسترده دولت اشاره شده است ، اما در اینجا خواهیم دید که این ساختار ایلی حول چه ارزش هایی شکل گرفته و با چه سازو کاری و طی چه تقابل های گفتمانی به عرصه ملی و سرزمینی بسط داده میشود.
اگر چه تداوم سیاست های ستیز با خلافت عثمانی معطوف به نیروهای خارجی بوده و بیشتر به دوره اول حکومت صفویه مرتبط میباشد اما در دوره دوم حاکمیت این سلسله مهم ترین چالش ، حفظ نظم داخلی بوده است .
این تغییر استراتژی نشان میدهد که گفتمان ملی، در دوره اول صفویه (پیش از سلطنت شاه عباس اول ) با غیریت سازی از همسایه های مجاور به شکل نهایی خود رسیده است و در دوره دوم (از شاه عباس به بعد) آنچه که مد نظر حاکمیت صفویه قرار میگیرد، انسجام ملی و یکسان سازی مشروعیت برای اتباع با تبار ایلی متفاوت است ."