چکیده:
دستبوسی نوعی الگوی رفتار اجتماعی و میانفردی است که نمادی از ابراز محبت یا ادای احترام و توجه ویژه انسان به همنوع خود به شمار میرود. به دلیل بهرهمندی رفتار دستبوسی از نیتهای پیشینی و اهداف پسینی و همچنین برخورداری از خودآگاهی بیشتر، این کنش، نوعی الگوی رفتار رسمی و دارای بار معنایی عمیق به شمار میآید. خاستگاه معرفتی و پیامدهای اجتماعی این رفتار موجب شده است در آموزههای اسلامی نیز توجه ویژهای به آن مبذول شود. ماهیت کاملا فرهنگی این رفتار و اثرپذیری آن از ترجیحات و گرایشهای متغیر اجتماعی، پذیرش محدود و نظاممند آن را در اسلام در پی داشته است. قرارگرفتن در چارچوب نظام معنایی توحیدی، و همچنین حفظ کرامت ذاتی انسان، دو ویژگی مهم برای تایید رفتار دستبوسی در آموزههای اسلامی است. ظهور و بروز این رفتار در جامعه مسلمان عصر حضور ائمه اطهارb نیز تابع حفظ شرایط دوگانه مذکور بوده است. اما از بررسی گزارشهای تاریخی و روایات اسلامی نمیتوان به توصیه و ترجیح این الگوی رفتار در برابر سایر انواع و شیوههای ابراز محبت و احترام دست یافت.
خلاصه ماشینی:
"برای توضیح این رویکرد به این نکته باید توجه کرد که هرچند دین ، ابزار سرپرستی سعادت بشر در تمام شئون فردی، اجتماعی و تاریخی است ، و به همین دلیل بر فرآینـد شکل گیری باورها، ارزش ها و هنجارهای لازم برای جهت دهی و الگوبخشی به رفتـار و کنش انسانی اثرگذار است ، اما اثرگذاری دین همواره به معنای تغییر در فرهنگ گذشـته یا تأسیس فرهنگی کاملا متفاوت نیست ؛ بلکه بـه خـدمت گـرفتن شـاخص هـای بشـری فرهنگ نیز اگر مغایرتی با آموزهای دینی نداشته باشد، میتواند توجـه و تأییـد دیـن را موجب شود (فاضل قانع ، ۱۳۹۴: ۵۸).
ارزیابی و داوری دربـاره بوسـیدن دسـت سـایر انسـان هـا شـدیدا متـأثر از دو ویژگـی پیش گفته است ، یعنی اینکه رفتار مذکور آیا در نظام معنایی توحیدی قرار میگیرد و آیـا با کرامت ذاتی ٥ انسان سازگار است یا خیر؟ در مجموع میتوان رفتار دست بوسی را بـر اساس نیت های پیشینی و اهداف پسینی به سه دسته متمایز تقسیم کرد که بـا توجـه بـه مکان یابی آنها در طیف سازگاری و ناسازگاری با ویژگیهای دوگانه پیش گفتـه ، امکـان ارزیابی خواهد داشت .
بررسی آموزه های اسلامی و گزارش هـای تـاریخی مربـوط بـه دوران حضـور ائمـه اطهار نشان میدهد به پیروی از دیدگاه دینی اهل بیت ، جامعه پیرامونی ایشان نیـز برتری و رجحانی برای رفتار دست بوسی در برابر سایر شیوه های مهرورزی یا قـدردانی قائل نبوده است ."