چکیده:
قاعده «مسئولیت مبتنی بر تقصیر» در بیشتر کشورها به‌عنوان قاعده عمومی در حوزه پزشکی پذیرفته شده است. در این قاعده، هرگاه ثابت شود که تقصیر پزشک موجب ورود زیان به بیمار شده است، او مسئول جبران زیان‌های وارده خواهد بود. برای شناسایی تقصیر، معیارهای مختلفی ارائه شده‌اند که می‌توان به معیارهای عمومی «انسان معقول»، «پدر خوب خانواده» و «انسان معمولی» و یا معیارهای خاص حقوق پزشکی همانند «بولم» و «بولیتو» اشاره کرد. هرچند این معیارها در گذر زمان ارتقا یافته و شناسایی تقصیر را آسان‌تر کرده‌اند، اما کماکان تا حدی مبهم و غیرقطعی‌اند. از همین‌رو، پزشکان و بیماران نمی‌توانند ارزیابی دقیقی از وضعیت خود داشته باشند و بدانند که چه زمانی یک پزشک مسئول شناخته خواهد شد و یا چه زمانی از مسئولیت رها می‌شود. بنابراین، معیار دقیقی تحت عنوان «لیرند هند» ارائه شده است که سعی در رفع این ابهام دارد. بر اساس این معیار، هرگاه هزینه انجام اقدامات مراقبتی برای پزشک کمتر از زیان‌های احتمالی در آینده باشد، او باید مراقبت‌های لازم را انجام دهد و در غیر این‌صورت، مسئول شناخته خواهد شد. با استفاده از این معیار، هم اشتباهات قضایی کمتر می‌شود و هم قابلیت پیش‌بینی پزشکان و بیماران تضمین می‌گردد. علاوه بر این، برای کارکرد بهتر قاعده مسئولیت مبتنی بر تقصیر در حقوق پزشکی، باید به الزامات مربوط به شرایط احتیاط‌های «یک‌جانبه»، «دوجانبه» و «جایگزین» توجه کرده و اقسام دیگر قواعد تقصیر، همانند «تقصیر مشارکتی» و «تقصیر نسبی» را نیز در نظر داشت.
خلاصه ماشینی:
"در نظام حقوقی ایران نیز با توجه به تبصره 1 ماده 495 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 2 ، «مسئولیت مبتنی بر تقصیر» مورد پذیرش قرار گرفته است؛ اما کماکان معیار دقیقی برای تعریف تقصیر ارائه نشده است و صرفا به «مطابقت عمل او با مقررات پزشکی و موازین فنی» اشاره شده است.
به‌عنوان مثال، آیا در مواقع اضطراری هم باید همان الزامات و تکالیف را بر پزشک بار کرد، یا اینکه با توجه به وضعیت بیمار، حتی اگر پزشک، مراقبت‌های پزشکی کمتری را نیز انجام دهد، از مسئولیت معاف خواهد شد؟ در همین راستا و برای اینکه نحوه تعیین سطح مراقبت‌های بهینه در مواقع اضطراری روشن شود، می‌توان به استدلال قاضی پرونده‌ای 6 که در حقوق کانادا مطرح شده بود اشاره کرد.
لذا بر این اساس، هرگاه هزینه‌های انجام اقدامات احتیاطی برای زیان‌زننده کمتر از زیان‌های مورد انتظار برآورد میشد، مسئول شناخته میشد؛ پس، اگر به‌عنوان مثال، 10 درصد احتمال بروز خسارتی معادل یک میلیون تومان برای بیمار وجود داشته باشد و هزینه اقدامات مراقبتی برای پزشک نیز کمتر از 100 هزار تومان باشد، این پزشک باید مراقبت‌های لازم را انجام دهد و در غیر این‌صورت مقصر شناخته خواهد شد.
یکی از اولین تلاش‌هایی که در این خصوص صورت گرفت، کنار گذاشتن قاعده تقصیر مشارکتی در موارد خسارات عمدی بوده است؛ برای مطالعه بیشتر، نگاه کنید به:Sudman, Michael, »Definition of Fault in Contributory and Comparative Negligence Statutes«, Journal of Legal Advocacy and Practice, 1999, Vol. 1, No. 206."
کلیدواژه ها:
مسئولیت مبتنی بر تقصیر
،
قاعده بولم
،
قاعده بولیتو
،
قاعده لیرند هند
کلید واژه های ماشینی:
تقصیر
،
پزشک
،
قاعده مسئولیت مبتنی بر تقصیر
،
مسئولیت
،
بیمار
،
قاعده
،
احتیاط‌های
،
مسئولیت مدنی پزشک
،
معیار
،
مراقبت‌های
(
, 
, 
)
