چکیده:
مشکلات ناشی از اقامه دعوای شخصی در مواردی که به تعداد کثیری از افراد جامعه ضرر وارد می شود،گاه باعث انصراف افراد از اقامه دعوا می گردد.یکی از راهکارهای حل چنین مشکلاتی استفاده از دعاوی جمعی است.این دعاوی یا اعطای نمایندگی از جانب گروهی از زیان دیدگان به یک نفر،رسیدگی به دعاوی تعدادی از اشخاص که دعاوی مشابهی یا زیان دیده دارند را در یک دعوای واحد،امکان پذیر می سازد آمریکا با پذیرش دعاوی جمعی به عنوان مهد این دعاوی شناخته می شود.در کشورهای تابع نظام حقوقی رویم-ژرمنی از جمله کشورهای اروپایی به دلیل تعارض این دعوا با برخی اصول و مبانی این نظام ها،دعاوی جمعی آمریکایی شناسایی نشده اند.گام نخست در قبول دعاوی جمعی،پذیرش و شناسایی حقوق جمعی یا گروهی یا حقوق فرافردی است.حق فرافردی موجودیتی مجزا از هر فرد یا گروهی از افراد دارد.این حق ضمن اینکه فردی نیست و بر افراد برتری دارد،صرفا مجموعه ای از حقوق فردی محسوب نمی شود.در کشورهای عضو خانواده حقوقی رومی-ژرمنی،منظور از حق،عمدتا حق فردی است.اما در نظام های کامن لا علاوه بر حق فردی،حق گروهی وفرافردی هم شناسایی شده است.از این حیث پذیرش دعاوی جمعی در نظام حقوقی آمریکا بر خلاف نظام حقوقی رومی-ژرمنی با مخالفت های مبنایی مواجه نشده است.بی تردید شناسایی و درک صحیح مبانی دعاوی جمعی و مطالعه عواملی که ضرورت پذیرش این دعاوی را در نظام های حقوقی دیگر ایجاد کرده،می تواند برای نظام حقوقی ایران که در این عرصه مقرراتی ندارد،راهگشا باشد.
خلاصه ماشینی:
"در حقوق دادرسی مدنی ایران هرچند عمدتا با هدف جلوگیری از صدور آرای معارض نمونههایی از جمع و تجمیع دعاوی در مواردی چون ماده 17و 65 و103 قانون آیین دادرسی مدنی پیشبینی شده، اما آنچه اینگونه تجمیعها را از دعوای جمعی متمایز میکند در این نکته خلاصه Rubenstein, William B, Understanding the Class Action Fairness Act of 2005, UCLA School of Law – Program on Class Actions, 2005, available at http://www.
Janet Couper, Alexander, An Introduction to Class Action Procedure in the United States, Presented Conference: Debates over Group Litigation in Comparative Perspective Geneva, Switzerland, July 21-22, 2000, p 4 Available at https://law.
از سوی دیگر بررسی تعاریف حق حاکی از آن است که در این تعریفها همواره انتساب حق به شخص (فرد) مورد نظر بوده و علت مخالفت با پذیرش حق جمعی بهویژه در نظام حقوق رومیـ ژرمنی نیز میتواند ناشی از وجود چنین قیدی در تعریف حق باشد.
از طرفی شخصی بودن نفع از جمله به این معنا است که هر شخص تنها میتواند بابت حقوق تضییع شده خویش طرح دعوا کند، لذا هیچکس نمیتواند برای دفاع از منافع عمومی یا مطالبه حق دیگری اقامه دعوا نماید مگر اینکه قانون صراحتا چنین اختیاری را به وی داده باشد.
5 بیتردید حق جمعی مبتنی و متکی به منافع و مصالح جمعی است 6 ولی این Dechert’s International Dispute Resolution Group, The Continuing Debate on the Introduction of Class Actions in France, 2007 Available at http://www.
در واقع غیرقابل تجزیه بودن حقوق دسته جمعی، به دلیل جواز قانونی برای برخورد جمعی با موضوع اختلاف است تا تصمیم یکسان Didier, Fredie, Class actions and collective defendant legal situations, Civil Procedure Review, 2010,P."