چکیده:
سیستم اداری ایران بهصورت متمرکز اداره می شود که این سیستم باعث به وجود آمدن چالش هایی در اداره کشور به ویژه در حوزه مدیریت شهری بوده است. هرچند که با تشکیل شورای اسلامی شهر و اعطای بعضی از وظایف به شهرداری، حرکتی جدید به سمت تمرکززدایی در شهرها شروع شده، اما به خاطر سیستم پیچیده ساختار مدیریتی و برنامه ریزی کشور، هنوز این امر در زمینه تمرکززدایی توفیقی نداشته و به همین دلیل سیستم مدیریت شهری با چالش های بزرگی همراه است. هدف این تحقیق بررسی نقش تمرکزگرایی در ایجاد چالش های مدیریت شهری در ایران می باشد که این امر با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی به انجام رسیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تمرکزگرایی در ساختار مدیریتی ایران باعث تکوین رویکرد بخشی و دولتی و دولت محور نسبت به شهر و مسائل مختلف شهری شده که حاصل آن چیزی غیر از تضعیف جایگاه شهرداری ها در سیستم مدیریت شهری نیست. همچنین این امر چالش-هایی(محتوایی و رویه ای) را در ایران در حوزه مدیریت شهری ایجاد کرده است که رهایی از این چالش ها نیازمند بازساخت نگرش ها و دیدگاه ها و روش های موجود در شیوه مدیریت شهری در ایران می باشد. در مجموع، بر اساس نتایج تحقیق، در ساختار متمرکز اداری – سیاسی ایران، مدیریت و برنامه ریزی به جای تحقق توسعه مانع اصلی توسعه محسوب می شود. لذا تلاش های فراوانی باید انجام گیرد تا زمینه مساعد برای مشارکت همهجانبه به منظور تمرکززدایی انجام شود. برای رفع این چالش، تغییر در نگرش به ساختار مدیریت شهری بهعنوان تقویت حکومت محلی و مشارکت مردمی و مدیریت یکپارچه و تقسیم قدرت از بالا به پایین و تغییر این ساختار به سیستم از پایین به بالا می باشد تا هر سطحی بهصورت جداگانه با توجه به استعدادها و محدودیت های خود توسعه و برنامه ریزی یابد.
خلاصه ماشینی:
"در همین ارتبـاط ، و در سیستمی کاملا آمرانه ، عدم تهیه برنامه هـای نوسـازی، عمـران و اصـلاحات یـا برنامـه پـنج سـاله توسـط شهرداریها به عنوان سند و ابـزار اجرائـی نمـودن طـرح هـای جـامع و تفصـیلی موضـوعی در راسـتای قاعده مندی رفتار و اقدامات مدیریت شهرداریها و نهایتا توسعه شهری ، حداقل در بخش فضائی، کالبـدی شهری، یکی از نمونه های بارز بیاعتباری توسعه برنامه ای شهرها در ایـران اسـت ( :٢٠٠٥ ,Kamanrudi (52 تمرکزگرایی و شکل گیری کلان شهرها (چالش محتوایی) یکی از معضلات کشورهای جهان سوم ازجمله ایران تمرکز بالای جمعیـت و امکانـات در شـهرهای بزرگ و شکل گیری پدیده نخست شهری و از بین رفتن نظام متعادل سلسله مراتب شهری است که این امر به نوعی ماحصل تمرکز اداری و مدیریتی است کـه باعـث عـدم تعـادل در پخـش امکانـات و تسـهیلات مختلف در پهنه سرزمینی و نیز عدم توجه به توانمندیهای شهرهای کوچک و میانی میباشد( AliAbadi ٨٥ :٢٠١٢ ,Masomi &).
اما در ایران به دلایل زیر امکان تحقق مدیریت یکپارچه شهری با مانع روبه رو است :١) نظام متمرکز اداری و بخشی کشور که سیستم برنامه ریزی و مدیریت سلسله مراتب بالا - به پایین را بـه وجـود آورده که در این سیستم و هر یک از بخش های اداری به صورت مجزا به هدف گذاری و اقدام بـه برنامـه - ریزی و اجرا آن ها مینماید؛ ٢) نامشخص بودن مرجع هماهنگی و یکپارچگی در حوزه سیاست گذاری و اجرا قانونی در سطح ملی و منطقه ای و محلی به ویژه در شهرها؛ ٣) عـدم تعهـد قـانونی و اجبـاری بـرای هماهنگی بین دستگاه های اجرایی و ٥) تعدد وظایف شهرداریها(١٣ :٢٠٠٩ ,et al &Farhoudi )."