چکیده:
دانش روانکاوی بیش از یک سده مورد توجه همگان واقع شده است. فروید(Sigmund Freud، 1939- 1856) بنیان گذار مکتب روان شناسی پایه های این علم را برافراشت و شاگردانش به اصلاح و بالندگی آن پرداختند. روان کاوی شخصیت ها یکی از جنبه های بارز داستان های ساعدی است که در آن آموزههای روانشناسانی چون فروید، یونگ(Carl Gustavo Jung، 1961- 1875) و آدلر(Adler، 1937- 1870) بیش از دیگران نمود مییابد. شیوههای روانکاوی شخصیت ها در مجموعه داستان عزاداران بیل، گاهی به صورت فراگیر و گاهی نیز به صورت نمادین به کار رفته است؛ فراگیر از آن جهت که بر درون مایه این مجموعه اثر نهاده است. نمادین از آن جهت که گاهی خواستار معنایی فرا واقعی است. در این پژوهش تلاش بر آن است که چگونگی تاثیر و به کارگیری این اندیشه های روان شناسی بر مجموعه داستان «عزاداران بیل»، به روشی تحلیلی واکاوی گردد. این مقاله افزون بر بررسی عناصری چون منشها و کنشهای روانی شخصیت ها که در هماورزی با یکدیگر هستند، باورها، کنش های عامیانه و خرافات را که در روانشناسی جمعی مطرح می شوند، تحلیل میکند؛ هرچند این مقاله به این نتیجه رسیده که رویکردهای روانکاوانه در برخی از داستان های این مجموعه بیش از دیگری بوده است.
خلاصه ماشینی:
"(دسـتغیب ، ١٣٥٢: ٤٨-٤٩) در بوف کور، قهرمان اصلی داستان را که نمودی از خود نویسنده است در وجـود جغدی می بینیم که هیچ چیزی را در روشنایی نمی بیند و فقط خفقـان حـاکم بـر جامعـه را درمی یابد؛ هر چند این اثر هدایت بر پایه فراواقع گرایی آمیخته به پوچی است ، اما سـاعدی در داسـتان گـاو، قصـد داشـته اوضـاع نـامطلوب و نابسـمان اجتمـاعی و اقتصـادی را در چهارچوب داستانی بنمایاند که مشدی حسن در اثر اوضـاع نامناسـب اجتمـاعی ، علایـق شخصی ، خرافات و باورهای غلط دچار مسخ شخصیت شده است ؛ هرچند تا حدی ایـن ایده سازی ساعدی با واقعیت ناهمساز است که بر اثر مردن گاوی ، فردی دیوانه شود امـا با توجه به وضعیت روانی نابهنجـار حـاکم بـر آن روسـتا و فضـای «رئالیسـم جـادویی » (Magic Realism)٤ آن ، چنین امری شگفت انگیز نیست .
با توجه به نظریة واکنش ارگانیسم کارل راجرز که پیش از این شرح داده شد، باید گفت که دیناموی برق برای مردم سنتی و خرافاتی بیل نمونة شیئی نامفهوم و مبهمی بـود کـه بـا توجه به برداشت های شخصی آن ها ممکن است هر چیزی باشد، اما این اصل بر این تأکید دارد که چرا آن ها در برابر یک شئ رفتار متفاوتی دارند؟ و چرا دریافت آن ها از این شئ به باورها و ذهنیات پیشین از آن پدیده بستگی دارد؟ که آن هـا حتـی پـس از کشـف ماهیـت واقعی دیناموی برق حاضر به باور این واقعیت نبودند بلکه تلاش مـی کردنـد بـه باورهـای خود جامة عمل بپوشانند."