چکیده:
استاد امام عبـدالکریم بـن هـوازن قشـیری(٣٧٦ - ٤٦٥هــ . ق ) یکـی از بـزرگ تـرین عالمـان ، عارفان و متکلمان بزرگ قرن پنجم هجری قمری است که آثار فراوانـی بـه او نسـبت داده شـده است . مهم ترین اثر عرفانی او، کتاب الرساله القشیریه است . این کتاب چه در زمان مولف و چـه پس از او از مهم ترین متون صوفیه بوده که همواره مورد توجه عارفان و صوفیان قرار مـیگرفتـه اسـت . از سـوی دیگـر، یکـی از عارفـان و عالمـان بـزرگ کـرد در قـرن دهـم هجـری بـه نـام سّیدمحّمدحسن ، مشهور به مصّنف (٩٠٩ – ١٠١٤ هـ . ق ) که دارای تالیفات فراوانی است ، اثری به نام سراج الّطریق دارد. این اثـر کـه در محتـوای عرفـان اسـلامی بـه نگـارش درآمـده ، بـه نظـر میرسد به تاثیر از رساله قشیریه نوشته شده است . نگارنده در این مقاله که به روش تحلیلـی - توصـیفی بـا اسـتفاده از منـابع کتابخانـه ای نوشـته شده ، قصد دارد با مقایسه دو اثر، میزان تاثیرپذیری سراج الطریق از رساله قشیریه را مورد بررسی قرار دهد. نتیجه ای که از این پژوهش گرفته میشود این است که سراج الطریق نـه تصـنیف و نـه تالیف است ؛ بلکه میتوان آن را در عداد تحریری دیگر از رساله قشیریه و یا دگربیانی بـه شـمار آورد.
خلاصه ماشینی:
"بـا مقایسـۀ باب های این کتاب با رسالۀ قشیریۀ ابوالقاسم قشیری درمـییـابیم کـه بـه غیـر از بـاب اول و دوم کتـاب رسـاله کـه در سـراج الطریـق نیامـده و نیـز بـاب هـای چهـل وهشـت و چهـل ونـه و پنجـاه سراج الطریق که در رساله نیست ، بقیۀ ابواب سـراج الطریـق (٤٦ بـاب ) عینـا بـدون پـس و پـیش ، مطابق با رسالۀ قشیریه است .
تا مریدان این طایفه را قوتی بود و اندر نشـر کـردن ایـن شـکایت مـرا تسـلی باشد (قشیری، ١٣٧٤: ١١ - ١٢؛ قشیری،١٩٩٨ : ٩) مصنف نیز سبب تألیف سراج الطریق را چنین بیان میکند: اما چنین گوید بندة حقیر و فقیر و محتاج ...
(13 - 12 :1378 همان گونه که اشاره شد مصـنف ابـواب گونـاگون سـراج الطریـق را بـر اسـاس ابـواب رسـالۀ قشیریه نوشته است ؛ اما مصنف در هیچ جـایی از کتـاب ، صـرف نظـر از چنـد مـورد کـه در مـتن سراج الطریق از نام قشیری سخن به میان آورده ؛ اشـاره ای بـه ایـن اسـتفاده نکـرده اسـت .
در رسالۀ قشیریه این جمله در همان تعریف وقت آمده و بـه ابـوعلی دقـاق نسـبت داده شـده است : از استاد ابوعلی دقاق شنیدم ، رحمه الله ، گفت : وقت آن اسـت کـه تـو آن جـایی...
این کتاب نیز که مانند آثار دیگر امام ابوالقاسم قشیری، به زبان عربی تصنیف شـده ، از امهات متون صوفیه در قرن پنجم است که آوازة آن در دوران خود او در اقصی نقاط عالم اسلامی منتشر گشته و نویسـندة الرسـاله را به همه معرفی کرده بود."