چکیده:
پژوهش، فعالیتی نظامدار و علمی پیرامون یک موضوع همراه با بررسی جوانب مختلف آن است. بنا به تعریف دیگر، پژوهش، فرایند تولید دانش است. پژوهشگر با ابزارها و روشهای گوناگون اطلاعات را فراهم و سپس آنها را پردازش و تحلیل میکند. یکی از موانع اساسی موفقیت پژوهشگر بهخصوص در زمان انتخاب بحث و تقدیم طرحهای پژوهشی, ناکامی در گزینش اطلاعات و فقدان آگاهی لازم نسبت به شیوههای روشمند تحقیق است. امروزه سطح برخی از گزارشهای پژوهشی بهخصوص در دورههای کارشناسی ارشد و دکتری در دنیا و حتی کشور ما به اندازهای بالا و مهم است که بعد از دفاع، تبدیل به یک اثر علمی شده و یک کتاب و چند مقاله از آن استخراج میشود. بنابراین، بازنگری و بازکاوی برخی چالشها و ارایه برخی راهکارها برای پژوهشهای مختلف در رشتهها و گرایشهای علوم انسانی میتواند سودمند باشد که در این مقاله با توجه به تجربه تدریس در این ماده درسی و رشتههای مختلف علوم انسانی، احساس میشود، مدخلی بر این مهم ارایه شده است.
خلاصه ماشینی:
"چک لیست وارسی رساله سؤالات زیر می تواند به عنوان یک وارسی (چک لیست ) پژوهش و رساله مطرح باشد: ظ در مقدمه و بیان مسأله آیا مسأله به صورت کلی و جزئی هر دو بیان شده است ؟ آیا مقصود و هدف مطالعه (تحقیق ) بیان شده است ؟ آیا سؤالات و یا فرضیه ها معلوم شده اند؟ o آیا خواننده برداشتی عمومی , و منطقی از تحقیق و ارتبـاط آن بـا مبـانی فرضـی دریافت خواهد داشت ؟ o آیا در آغاز, مسأله به صورت کلی و در پایان به صورت ریزتـر, راه رسـیدن بـه هدف مشخص طرح شده است ؟ o آیا خواننده آگاه شده است که بررسی متون , انتخابی و گزینشی اسـت , و مـلاک انتخاب و ارتباط تشریح شده است ؟ o آیا متون مربوطه ارزیابی دقیق شده اند؟ o آیا ارتباط بین آنچه قبلا دیگران انجام داده اند وآنچه قرار اسـت در ایـن تحقیـق انجام شود بیان شده است ؟ o آیا علایمی مناسب برای کمک به خواننده برای اینکه بخش هـای بـازبینی و نقـد شده را از بقیه جدا کند به کار رفته است ؟ آیا هر بخش خلاصه دارد؟ o آیا برای انتقال از بخشی به بخش دیگر تمهیدات لازم اندیشیده شده است ؟ o آیا خلاصه نهایی که ضرورت انجام طرح را اثبات می کند و این که ایـن تحقیـق چه خلائی را پر کند وجود دارد؟ ظ در رابطه با روش و فرایند اجرا o آیا توضیح داده شده است که برای جمع آوری اطلاعات لازم بـرای تحقیـق چـه اقدماتی شده است ؟ o آیا برای شخص دیگری که این رساله یا پایان نامه را می خواند، امکان جمع آوری و تجزیه و تحلیل این داده ها وجود دارد؟ o آیا روش به کار رفتـه در تحقیـق از روش هـای مشـهور در متـون روش شناسـی تحقیق است ؟ o آیا موضوعات انسانی مطرح شده کاملا مورد حمایت قرار گرفته است ؟ o آیا متغیرها در این طرح کاملا توضیح داده شده اند؟ o اگر کنترل هایی برای متغیرها به کار رفته است ، آیا آنها نیز کامل و دقیق توضـیح داده شده اند؟ o اگر از موارد و یا دستگاه هایی استفاده می شود، آیا آنها تشریح و تصویر شده انـد و تاریخچه و مفید بودنشان بیان شده است ؟ o آیا وضعیت ظاهر مطالعه مشخص شده است ؟ o آیا پرسش لازم است ؟ اگر چنین است ، انجام شده است ؟ ظ در رابطه با نتایج o آیا یافته ها و نتایج شامل همه اطلاعات ضروری هستند که بدون مراجعه به مـتن بتوان آنها را مورد استفاده قرار داد (ایموچ ، ۱۹۸۹، ص ۱۷۶؛ فدایی ، ص ۷۴)."