چکیده:
در سراسر نیمه دوم قرن نهم هجری/نیمه دوم سده پانزدهم میلادی،دولت های آق قویونلو و عثمانی به نحوی روزافزون به مقابله با یکدیگر کشیده می شدند.دولت آق قویونلو برای توسعه مناسبات تجاری،دستیابی به آناتولی مرکزی را امری ضروری می دانست،در مقابل عثمانی با خنثی کردن اقدامات آق قریونلوها،می کوشید مانع از پیوند آن دولت با و نیز شود که از دشمنان اروپایی دولت عثمانی به شمار می آمد،از این رو،آق قویونلوها ابتدا تلاش کردند در گام اول فرمانروایی خود را تثبیت کنند و در گام دوم وارد رقابت با فرمانروایی عثمانی شوند.مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی در پی کاویدن اقدامات فرمانروایان آق قویونلو برای دستیابی به تجارت با بنادر اروپایی در آن سوی دریای سیاه و مدیترانه است.نتیجه چنین فرایندی در مرحله نخست،شکست آق قویونلوها از دولت عثمانی در دوران حسن پادشاه و در مرحله دوم زوال اقتصادی آق قویونلو،با توسعه ارضی عثمانی بود.
Increasingly، Aq Qoyunlu rule and Ottoman Empire were inclined to contradict in the half of 9th/15th century. Access to central Anatolia for Aq Qoyunlu was a pivotal enterprise by which could develop its commercial ties. In contrast، Ottomans tried to counteract the Aq Qoyunlu strives and thwarted its close relation with Venice since Ottomans regarded the latter as an archenemy in Europe. Foremost Aq Qoyunlu ruler decided to consolidate his situation and competed with Ottomans in Anatolia secondly. The article is based on descriptive-analytical method and intends to investigate the enterprises of Aq Qoyunlu rulers to connect with the European ports on the other side of the Black sea and Mediterranean Sea. In the first stage، However، defeat of Aq Qoyunlu in the reign of Uzun Hasan (Hasan padishah) and economic decline by Ottoman advancement in the second step was the result of mentioned process.
خلاصه ماشینی:
"٣. رقابت عثمانی و آق قویونلو در سواحل جنوبی آناتولی نظر به آنچه که پیش از این آمد، با تصرف طرابوزان توسط عثمانی، دولت آق قویونلو امکان برقراری مناسبات تجاری در مسیر دریای سیاه را از دست داد، ازاین رو، حسن پادشاه آق قویونلو برای رسیدن به دریای مدیترانه از طریق سرزمین آل قرامان ، وارد اتحاد با ابراهیم بیگ قرامانی علیه «اصلان بیک یا ارسلان بیگ » رهبر ذوالقدرها شد که به تازگی اطاعت دولت عثمانی را پذیرفته بود (٤٢٣.
باتوجه به فتح طرابوزان توسط دولت عثمانی که به دنبال آن مسیر تجاری دولت آق قویونلو از راه دریای سیاه قطع شد، حسن پادشاه در ادامۀ سیاست رسیدن به دریا سعی نمود از طریق بنادر گرجستان با سرزمین های اروپایی اقدام به تجارت نماید.
» (فریدون بیک ، ج ١، صص ٢١-٣٢٠) در پاسخ به اقدام سلطان یعقوب ، در این برهه دولت عثمانی که به زعم برخی تاریخ نویسان با دولت آق قویونلو سیاست مسالمت جویانه ای میپیمود، با همان سیاست پیشین سعی کرد در دسترسی آق قویونلو به دریا ممانعت به عمل آورد (اوزون چارشلی، ج ٢، ص ٢٠٢) سلطان بایزید دوم در نامه ای تصرف کیلیه و آق کرمان را با مضمون عدم تابعیت حاکم مولداوی به اطلاع شاهزاده عبدالله میرساند؛ «...
Kortepeter, Carl M, "Ottoman imperial policy and economy of the Black Sea region in the sixteenth century", Journal of the American Oriental Society, Vol. 86, No. 2, pp."