چکیده:
سرمایه فرهنگی به مثابه پیشنیاز کنش مشارکتی دارای نقش مهمی در پیشبرد اهداف آن درراستای موفقیت برنامههای نوسازی بافتهای فرسوده شهری است. هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی برکنش مشارکتی ساکنان درنوسازی بافت پیرامون حرم رضوی میباشد. روش پژوهش پیمایش است که در آن محقق با استفاده از پرسشنامه ،اقدام به بررسی موضوع کرده است. شیوه نمونه گیری، خوشهای چند مرحلهای و حجم نمونه 426 نفر از ساکنین بافت فرسوده اطراف حرم رضوی میباشد. میزان سرمایه فرهنگی در حوزه مورد مطالعه با توجه میانگین شاخص های بدست آمده ،بالا بوده وتاثیر آن بر مشارکت ساکنان در پروژه های نوسازی مثبت است. شاخص حس همیاری و تعهد اجتماعی بیشترین تاثیر را بر کنش مشارکتی ساکنین داشته است.. مهمترین مشکلات مشارکت مردم در امر نوسازی؛ اعتماد کم به دستگاههای ذیربط و مجریان، نداشتن توان مالی برای بازسازی، بیتوجهی شهرداری، تعلق سود اصلی نوسازی به دیگری، نبود اعتماد میان مردم و مجریان طرح، نبود اطلاعات شفاف و کافی در مورد مشارکت و نبود مکانی برای زندگی در هنگام ساخت وسازمیباشد. علیرغم بالا بودن میزان سرمایه فرهنگی در منطقه مورد مطالعه و تاثیر مثبت آن بر کنش مشارکتی ،میزان مشارکت ساکنان در بسیاری از پروژه های نوسازی بافت پیرامون حرم رضوی ضعیف می باشد که این امر بیشتر به مساله اعتماد-که یکی از مهمترین مولفه های سرمایه اجتماعی است- برمی گردد. نتایج تحقیق نشا ن دهنده اعتماد ضعیف مالکان به مجریان و کارگزاران نوساز ی است که این مساله تاثیر منفی در کنش مشارکتی مردم داشته است. تحلیل فرضیات نشان میدهد که سرمایه فرهنگی بر کنش مشارکتی موثر است. در تحلیل ابعاد نیز، متغیر تعهد اجتماعی، حس همیاری، تعلقپذیری و دانش و مهارت بر متغیر کنش مشارکتی موثر است.
خلاصه ماشینی:
"علیرغم بالا بودن میزان سرمایه فرهنگی در منطقه مورد مطالعه و تاثیر مثبت آن بر کنش مشارکتی ، میزان مشارکت ساکنان در بسیاری از پروژه های نوسازی بافت پیرامون حرم رضوی ضعیف می باشد که این امر بیشتر به مساله اعتماد-که یکی از مهمترین مولفه های سرمایه اجتماعی است - برمی گردد.
افـرادی کـه از سرمایه فرهنگی بالا برای برخورداری از احترام و اعمال تسلط بر دیگری برخوردارند،شانس بیشتری برای دریافت مثبت تـرین نـوع انرژی احساسی بر آمده از کنش متقابل با دیگران (مشارکت اجتماعی )خواهند داشت (ریتزر،١٣٧٩: ١٧٠) اهمیت سرمایه اجتماعی - فرهنگی در فرآیند نوسازی شهری از آن جهت محسوس تر خواهد بود که مداخلـه در بافـت هـای فرسـوده در بیشـتر مـوارد در ظرف مکانی محله انجام شده و لذا سرمایه های اجتماعی و فرهنگی می توانند در درجه اول ، با توجه به مفهـوم محلـه و بـه دلیـل مشترکات ، علایق و روابط چهره به چهره ساکنان آن ، در این مکان نمود بیشتری داشـته باشـند و در عـین حـال بـا شـامل شـدن ارزشهایی چون اعتماد اجتماعی ، همبستگی اجتماعی و یکپارچگی اجتماعی به عنوان ظرفیت های درونی وثروت هـای پنهـان در محلات ، یک اقدام غیرمتمرکز و از پایین به بالا را(اقدام مشارکتی ) نوید بخش باشند (نعمتی ، ١٣٨٩: ٥٤).
سرمایه فرهنگی در برگیرنده ٤ مولفه تعهد اجتماعی ، حس همیاری ، تعلق پذیری و تحصیلات و دانش است که قوی بودن این شاخص ها در بین ساکنان بافت فرسوده میتواند به عنوان عامل تسهیل کننده نقش ایفا کند و زمینه بهتری برای موفقیت برنامه های نوسازی ایجاد نماید، اما ضعیف بودن آن می تواند عاملی بازدارنده محسوب شده و پیامدهای منفی را در اجرای اینگونه پروژه ها ایجاد نماید."