چکیده:
اسکان غیررسمی تجلی نابرابری اجتماعی-اقتصادی در زمینه عدم تعادل در توزیع متناسب امکانات و منابع جامعه است. توزیع امکانات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در تمام مناطق کشورها به ویژه در کشورهای درحال توسعه دارای توزیع یکسانی نیست و باعث مهاجرت و انتقال جمعیت از مناطق فقیر به مناطق برخوردار می گردد و مشکلاتی را در فرآیند شهرنشینی از جمله اسکان غیررسمی به وجود می آورد که یکی از عناصر منفی در شهرنشینی است. هدف ما در پژوهش حاضر تاکید بر جلوگیری از گسترش اسکان غیررسمی و لزوم توجه و ساماندهی در محله اسلام آباد از محلات واقع در منطقه 2 شهرداری تهران با بررسی میزان انطباق ویژگی های این محله با خصوصیات اسکان غیر رسمی بوده است. روش اصلی سنجش تحلیل شبکه ای و جامعه آماری کلیه خانوارهای ساکن در اسلام آباد بوده است و به دلیل حجم بالای جامعه آماری از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شد، لذا برای جمع آوری اطلاعات، 185 پرسشنامه تهیه و توزیع گردید. معیارهای مورد استفاده در این سنجش به روش دلفی بررسی و مورد تایید خبرگان قرار گرفت که به شرح زیر است: مشخصات سرپرست خانوار، مشخصه های جمعیتی خانوار، مهاجرت، وضعیت اشتغال، بنیه یا توان اقتصادی خانوار، مشخصات کالبدی خانوار، وضعیت مالکیت، وضعیت پایان کار و پروانه ساختمان، دسترسی به امکانات رفاهی و تسهیلات، تمایل به همکاری، مهارت، احساس تعلق به محله. نتایج پژوهش با به کارگیری مدل نشان دهنده انطباق کامل اسلامآباد با ویژگی ها و مشخصه های اسکان غیررسمی است. تطبیق خروجی مدل ANP با اطلاعات و مشاهدات نیز موید کاربرد صحیح مدل است. امید آن است که این مقاله در شناخت موقعیت و خصوصیات این سکونتگاه مفید واقع گردد و پیش زمینه ای برای لحاظ کردن مساله اسکان غیر رسمی در برنامه ریزی ها و سیاست تشریک مساعی با ساکنان این سکونتگاه در ساماندهی و بهسازی این گونه بافت های نابسامان شهری فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
"4. Analytic Network Process مقدمه افزایش جمعیت شهرها در اثر مهاجرت مازاد نیروی کار روستایی به دلیل کارکرد جاذبه های شهری و دافعه های روستایی و عدم دسترسی مهاجرین به مشاغل اقتصادی شهری، همراه با فقر اقتصادی و عدم تخصص آنها موجب می شود که آنها مجبور شوند آلونک ها و زاغه هایی را که در اغلب موارد، فاقد هرگونه تسهیلات شهری، از قبیل آب و برق و تلفن است ، برای زندگی برگزینند و از طرف دیگر در کشورهای در حال توسعه نیز ساختار اقتصادی نابسامان که در اثر ادغام کشورهای مزبور در نظام اقتصادی و تجارت جهانی است موجب می شود تاتولیدات بومی جای خود را غالبا به یکی دو محصول عمده داده و جمعیت زیادی به علت دگرگونی ساخت های تولیدی ، به صورت نیروی کار آزاد شده در آمده و موج های عظیم مهاجرتی را موجب شوند و از آنجائیکه شهرها شرایط مناسب برای اسکان ساکنین خود را ندارند لذا رشد سکونتگاه های غیررسمی و غیرقانونی و به وجود آمدن محلاتی نامناسب که فاقد فضاهای مناسب زندگی است اجتناب ناپذیر می گردد.
بدین منظور در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، خدماتی و زیست محیطی و کالبدی و نحوه سکونت ، ١٢ معیار استخراج شده از ادبیات مورد سنجش خبرگان تعیین و میزان انطباق پذیری اسلام آباد با ویژگی های اسکان غیررسمی براساس معیارهای مهاجرت، مشخصات سرپرست خانوار، مشخصه های جمعیتی خانوار، وضعیت اشتغال، بنیه اقتصادی خانوار، مشخصات کالبدی مسکن ، وضعیت مالکیت ، وضعیت پایان کار و پروانه ساختمان، دسترسی به امکانات رفاهی و تسهیلات، احساس تعلق به محله ، تمایل به همکاری و مهارت مورد سنجش قرار گرفت ."