چکیده:
حروف مقطعه ، در ابتدای بعضی سوره های قرآن به صورت حروف گسسته ای آمـده کـه کلمه خاصی را تشکیل نداده و ظاهرا معنایی ندارند. به همـین دلیـل مفسـران و اسـلام شناسان نظرات و گمانه زنیهایی را در مورد معنا و مدلول آن داشته اند که بعضا سست و غیر منطقی است . از آنجایی که بعضی از مستشرقان کوشیده انـد منبـع قـرآن را غیـر وحیانی و ساخته بشر معرفی نمایند، نظراتی مطرح کرده اند که باعث شبهه افکنـیهـایی پیرامون وحیانیت قرآن کریم شده است . این نوشتار با هدف بررسی نظرات مستشرقین به روش کتابخانه ای و با مراجعه به متون معتبر تفسیری و علوم قرآنی توصیف کوتـاهی از دیدگاه های قرآن شناسان غربی از جمله بلاشر، نولدکه ، بوهل ، وات ، بوث ، مـوریس و... ارائه داده است . در مجموع میتوان گفت گروهی معتقدند حروف مقطعـه بـه نـوعی بـا حروف ابجد مرتبط است و بعضی دیگر این حروف را اشـاراتی رمزگونـه بـه محتـوای سوره و عده ای آن را به نام صحابه مرتبط میدانند. برخی نیز معتقدند این حروف جـزء آیات متشابه قرآن است که تاویل آن را کسی جز خدا و راسخان در علم نمیداند و بـر این اعتقادند که نمیتوان معنایی روشن و قطعی از این حروف ارائه کرد و آنها همچنان اسرار آمیزند. هرکدام از این نظرات به گونه ای تفسیر به رای، اجتهاد، حدس و گمـان و یا دارای سند ضعیفی است .
خلاصه ماشینی:
"شاید یکی از مهمترین نظراتی که در این رابطه ارائه شده است که البته ریشه در سخنان معصومین علیهم السلام نیز دارد آن است که این حروف از جمله آیات متشابه ای هستند که علم آن فقط به خداوند و راسخان در علم ١١ تعلق دارد و بنابر قرآن فقط آنانی که در قلب هایشان زیغ و کژی و انحراف است از آیات متشابه تبعیت میکنند:﴿هو الذی أنزل علیک الکتاب منه ایات محکمات هن أم الکتاب و أخر متشابهات فأما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنۀ و ابتغاء تأویله و ما یعلم تأویله الا الله و الراسخون فی العلم یقولون آمنا به کل من عند ربنا و ما یذکر إلا أولوا الألباب ﴾ (آل عمران : ٧)؛ اوست کسی که بر تو کتاب نازل کرد (که ) بخشی از آن آیه های «محکم » هستند، آن ها اساس کتابند و (برخی) دیگر «متشابهات » هستند.
بررسی این نظریه : اولا چنان که معروف است و میدانیم قرآن در طی بیش تر از بیست سال به تدریج نازل شده و مسلمانان همواره به تلاوت و تدبر در آن اهتمام داشتند و این خواسته ای خردمندانه است که حضرت رسول صلی الله علیه و آله برای سوره ها نام هایی را وضع کرده باشند و همین استدلال به علاوه روایات فضائل القرآن و 29 دلایل دیگر باعث شده است که گروهی از محققان مسلمان اسامی سوره ها را 30 توقیفی بدانند."