چکیده:
آیه تطهیر یکی از بحث برانگیزترین آیات قرآن در میان مفسران فریقین است.شیعه بنابر روایات متواتر پیامبر صلی الله علیه و اله،مصادیق«اهل البیت»موجود در این آیه را منحصر در پیامبر صلی الله علیه و اله،علی،فاطمه،حسن و حسین علیهم السلام می داند.اما آلوسی از مفسران اهل سنت به مقتضای سیاق آیات و برخی احادیث پیامبر(ص)دایره مصادیق «اهل البیت»را وسیع تر و شامل همسران و فرزندان و نزدیکان پیامبر صلی الله علیه و اله و حتی اقطاب صوفیّه می داند.در این مقاله،با بررسی شرایط کاربرد سیاق در تفسیر و بررسی روایات پیامبر صلی الله علیه و اله از دیدگاه علمای اهل سنت،انکار انحصار مصادیق اهل بیت در اصحاب کساء مورد نقد قرار گرفته و با استفاده از احادیث صحیح موجود در منابع اهل سنت،انحصار مصادیق این آیه در اهل کساء ثابت شده است.
خلاصه ماشینی:
"بررسی و نقد در پاسخ به این ادعای آلوسی باید گفت هر چند تمسک به سیاق در تبیین معانی آیات قرآن در نزد مفسران بسیاری مانند طبری (طبری، 1420: 9 / 389)، احمد بن علی رازی (رازی، 1415: 2 / 586)، شیخ طوسی (طوسی، بیتا: 8 / 509)، طبرسی (طبرسی، 1372: 8 / 702)، قرطبی (قرطبی، 1384: 10 / 33)، بیضاوی (بیضاوی، 1418: 3 / 243)، نسفی (نسفی، 1419: 1 / 193)، ابوحیان اندلسی (اندلسی، 1420: 1 / 394)، ابنکثیر (دمشقی، 1419: 4 / 338)، زرکشی (زرکشی، 1376: 2 / 200؛ همان، 1414: 8 / 54) مورد پذیرش واقع شده است و آن را در جهت شناخت مفهوم آیات بهکار بردهاند و حتی آن را بهعنوان مرجحی برای برگزیدن قول برتر از میان اقوال متعدد استفاده کردهاند، اما هیچگاه استفاده از سیاق را بیقید و شرط و بدون ضابطه نپذیرفتهاند.
(طوفی، 1407: 3 / 110) در آیه تطهیر نیز از طرفی سیاق آیات دلالت میکند بر اینکه «اهل البیت» شامل همسران پیامبر| میشود اما از سویی دیگر روایات متعددی از پیامبر اکرم| در ذیل این آیه شریفه وجود دارد که «أهل البیت» را بهگونهای تفسیر کرده است که شامل همسران او نمیشود بلکه مختص به اهلکساء است، بنابراین با توجه به این گفتار مفسران، برای شناخت معنای این آیه نمیتوان به سیاق آیات متمسک شد بلکه باید از روایات صحیح و معتبر پیروی کرد.
در آن روایات متعدد و فراوانی که پیامبر| حضرت علی، فاطمه، حسن و حسین^ را به گرد خود جمع کردند و آیه تطهیر را قرائت نمودند و فرمودند اینها اهلبیت من هستند، حضرت در مقام بیان مراد از «أهلالبیت» موجود در این آیه بودند که با معنای لغوی و عرفی آن تفاوت دارد و هیچ یک از همسران و خویشان را در بر نمیگیرد، اما اینکه در برخی موارد امسلمه را از اهلبیت خود دانستهاند مرادشان «اهلبیت» لغوی بوده است که شامل همسران نیز میشود."