چکیده:
یکی از دانش های علوم قرآنی که نقش مهمی در فهم و تفسیر قرآن مجید دارد ، دانش مفردات قرآن یا غریب القرآن است. تاکنون دانشمندان زیادی به زبا های مختلف، به ویژه دو زبان فارسی وعربی ،آثاری درباره شرح کلمات قرآن تدوین کرده اند. یکی از بهترین این آثار، کتاب قاموس قرآن ،تالیف دانشمند قرآن پروژه استاد سید علی اکبر قرشی است که در زمان معاصر به زبان فارسی نگارش یافته است. این کتاب با وجود ویژگی های فراوان و نوآوری هایش ، تاکنون آن گونه که شایسته است معرفی نشده و مورد استفاده محققان قرار نگرفته است . در این مقاله تلاش شده است ضمن معرفی قاموس قرآن به برخیی از امتیازات آن نیز اشاره شود اجتهاد در معنای کلمات ، نو آوری در بیان معنای کلمات، استفاده از دستاوردهای علوم تجربی در شرح کلمات قرآن و آزاد اندیشی همراه با تواضع علمی نویسنده به نظر می رسد قاموس قرآن با وجود برخی کاستی های ناچیز همچون عدم یکدستی متن و اختصار در بحث از معنای بعضی کلمات، یکی از بهترین و محققانه ترین منابع شرح کلمات قرآن در طول تاریخ تفسیر در میان کتب فارسی و عربی باشد.
خلاصه ماشینی:
"ثانیا، کتاب قاموس ، همان گونه که مؤلف بزرگوار آن نیز تصریح کرده است ، علاوه بر این که شرح واژه های قرآن است ، تقریبا می توان گفت خودش هم یک تفسیر موضوعی مختصر و یک دائرة المعارف مختصر برای قرآن است ، تا مخاطب بتواند هر کلمه مورد نیاز خود را در آن بیابد؛ ثالثا در قاموس قرآن نوعا اقوال مختلف درباره معنای کلمات هم نقل شده است .
۲. اختصار بحث و تحقیق نسبت به بعضی کلمات : مؤلف در مورد بعضی کلمات ، به بیان یک معنا و بدون ارجاع به هیچ منبعی اکتفا کرده است ؛ در حالی که اگر با کلمات مشابه مقایسه شود، جای آن دارد که توضیح بیشتری درباره معنای آن کلمه داده و احیانا به منبع یا منابعی نیز ارجاع دهد؛ مانند کلمه «ذیع » که به معنای «آشکار کردن » اکتفا شده و سپس آیه شریفه و یک جمله از نهج البلاغه به عنوان شاهد نقل شده است .
٣. عدم تلاش جامع برای بیان تفاوت میان واژه ها: باوجود آنکه مؤلف در موارد فراوان ، با تکیه بر منابع یا سیاق آیات شریفه و گاه با اعتماد بر فهم و ذوق خود، به بیان تفاوت میان واژه های قریب المعنا پرداخته که از این جهت قابل توجه است ، اما در موارد بسیاری نیز به آسانی تسلیم ترادف میان کلمات شده و آن را پذیرفته ، در حالی که با تکیه بر فرهنگ لغات و سیاق آیات ، امکان بیان تفاوت معنا میان آن ها وجود دارد ."