چکیده:
کمدیالهی و معراجنامه متعلق به دو باور دینی، با رویکرد دینی، اخلاقی و آموزشی است که هدف آنها کمک به خروج انسان از نگونبختیهای جهان فانی و گشودن راه سعادت است. موضوع این آثار، سفر انسانی وارسته به عالم فرامادی، دیدن پاداش و پادافره انسانها در بهشت و دوزخ و انتقال آن به مردم، پس از بازگشت دوباره به دنیاست. این پژوهش به شیوه استقرایی با مطالعه تطبیقیِ زمینههای اجتماعیـ سیاسی تأثیرگذار بر شکلگیری این سفرهای معنوی و تأثیر اسلام و آثار ادبیِ اسلامی بر جوامع اروپاییِ قرون وسطی و دانته، انجام شده است. شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و اسنادی است. مقایسهی نمونههای پاداش و عذاب برگزیده از کمدی الهی و معراجنامههایی مانند معراجنامه شاهرخی، معراجنامه ابن سینا، روایات معراج و غیره و نیز تحلیل وقایع و شباهت ساختار سفر و موضوع هر دو اثر، بر تأثیر این آثار بر دانته، تأکید میکند.
خلاصه ماشینی:
مقايسه ي نمونه هاي پاداش و عذاب برگزيده از کمدي الهي و معراجنامه هايي مانند معراجنامه شاهرخي، معراجنامه ابن سينا، روايات معراج و غيره و نيز تحليل وقايع و شباهت ساختار سفر و موضوع هر دو اثر، بر تأثير اين آثار بر دانته ، تأکيد ميکند.
مسئله اصلي اين است که با وجود جنگ هاي صليبي و آشوب ها و اختلافات جامعه ايتالياي آن روز، شرايط اجتماعي و مسائل سياسي چه تأثيري بر دانته در انتخاب چنين موضوعي براي شاهکار خود داشته است ؟ آيا شرايط اجتماعي ـ سياسي بر سفر معراج پيامبر (ص ) نيز تأثيرگذار بوده است ؟ به دليل اهميت موضوع ، محقق بر آن شد تا با مطالعه ي آثار تأثيرگذار بر دانته ، به بررسي روايات معراج نيز پرداخته و با بررسي تطبيقي ميان آن ها، هم از لحاظ محتوايي و سير سفر و هم از نظر تأثير مسايل اجتماعي ـ سياسي که ميتوانست در خلق آن ها مؤثر باشد، شباهت هاي آن ها را آشکار سازد.
» و نيز از سيدمحمد باقر حجتي نقل مي کند که اين سفر بدين جهت بود تا ميان عقايد مهم مربوط به توحيد، از زمان حضرت ابراهيم تا محمد (ص ) ارتباط برقرار کنند (اديب بهروز،١٣٨٧: ١٢٣-١٢٢) و «چون سرزمين قدس محل پيدايش و بعثت بسياري از پيامبران الهي بود، بردن پيامبر (ص ) در يک سفر ملکوتي به آن جا نشانگر اتحاد اديان توحيدي است با هم ، در اصل و ريشه .