چکیده:
عصر عباسی، محل تلاقی فرهنگهای مختلف و تحولهای ژرف فرهنگی و ادبی و هنری است. شعر عربی نیز در این دوره، بهویژه از منظر محتوا، دگرگون شد و شاعران نیز نقشهای اجتماعی گوناگون را پذیرفتند. با توجه به جایگاه زنان در تحولهای اجتماعی عصر عباسی، این نوشتار میکوشد با روش وصفی ـ تحلیلی شخصیت زن را در سرودههای چهار شاعر منتخب عصر اوّل و دوم عباسی، یعنی: عباسبناحنف (103ـ192ق)، ابوالعتاهیه (130ـ211ق)، دعبل خزاعی (148ـ246ق) و متنبـّی (303ـ354ق) که هرکدام دارای سبک خاصی در اشعار خود بودهاند، مورد بررسی قرار دهد.یافتههای این پژوهش، نشانگر آن است که زن در تلقی شاعران این دوره، غالبا یک موجود غیرعقلانی است که از او برای رونق غزل بهره بردهاند و در موارد متعددی نیز ویژگیهای زنان به ابزاری برای روزیجستن شاعران و مدح و هجو دیگران تبدیل شده است.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به جایگاه زنان در تحولهای اجتماعی عصر عباسی، این نوشتار میکوشد با روش وصفی ـ تحلیلی شخصیت زن را در سرودههای چهار شاعر منتخب عصر اول و دوم عباسی، یعنی: عباسبناحنف (103ـ192ق)، ابوالعتاهیه (130ـ211ق)، دعبل خزاعی (148ـ246ق) و متنبـی (303ـ354ق) که هرکدام دارای سبک خاصی در اشعار خود بودهاند، مورد بررسی قرار دهد.
780 از آنجا که شناخت ماهیت و جایگاه زن در جامعه دوره عباسی میتواند شناخت بهتری از نقش او در تکامل جامعه اسلامی در دورههای تاریخی به ما ارائه دهد، نگارنده در صدد برآمد تا با بررسی شخصیت زن در نزد عباسبناحنف، دعبل خزاعی، ابوالعتاهیه و متنبی بپردازد که هرکدام دارای سبک خاصی در اشعار خود بودهاند؛ ضمن اینکه به این پرسش پاسخ دهد که: «سیمای زن از نظر شاعران عصر عباسی چگونه بوده است؟» فرضیه زنان در عصر عباسی، از دو جایگاه متفاوت بدوی و حضری برخوردار بودهاند و غالب نگاهها نسبت به زن، نگرشی جنسی بوده، او را موجودی غیرعقلانی، غیراجتماعی و در خدمت مرد تلقی میکردهاند.
) از منظر ادیبان، بهویژه از نگاه شاعران این دوره، تاکنون انجام نپذیرفته است؛ اما پژوهشهای مشابهای که صورت گرفته، سیمای زن از سوی شاعران را مورد بررسی قرار نداده است و تنها یک مورد با عنوان «زن در جلوهگاه شعر عباسی از نگاه متنبی»، به قلم زهرا عمرانی انجام پذیرفته است که ضمن محدودبودن دایره تحقیق آن به یک شاعر، نویسنده مقاله در آن، رویکردی متفاوت از پژوهش حاضر دارد."