چکیده:
قم، کوفه و بغداد به عنوان کانونهای اصلی فعالیتهای علمی شیعیان در قرن دوم تا چهارم هجری، جایگاهی ویژه در مطالعات شیعه پژوهی دارند. اما «حوزه علمی اهواز» هم به عنوان یکی از مدارس مهم و کهن شیعه در ایران شایسته یادکرد است که به استناد منابع تاریخی، حدیثی و تراجم، نمایندگان قدرتمند و مشهوری در تاریخ فقه و حدیث شیعه داشته است. این مقاله بر آن است با نگاهی تاریخی و پس از مروری بر ریشه های تشیع اهواز، جایگاه حوزه علمی اهواز را در حفظ و گسترش مکتب اهل بیت(ع) از طریق واکاوی رابطه علمی بین قم و اهواز بنمایاند. این رابطه در قالب مهاجرت برخی علما از اهواز به قم و برعکس، مراودات علمی بین دو خاندان بزرگ «آل مهزیار اهوازی» و «اشعریان قمی» و حضور برخی از اصحاب و وکلای خاص امامان(ع) در این دو مرکز بروز یافته است.
کلیدواژگان: تاریخ تشیع، قم، اهواز، آل مهزیار، اشعریان قم
خلاصه ماشینی:
"تراجم نویسان و فهرست نویسان شیعه ، مانند نجاشی و شیخ طوسی، آثار قابل تـوجهی برای این علما نام برده اند که اصول قابل اعتماد محدثان و فقهای شیعه و مورد مطالعـه و استناد آنان بوده است ؛٦٧ این تألیفات ، حوزه علمیه و مرکز تشیعی را در جنوب ایران رقم زد که با داشتن مکتب حدیثی، فقهی و علمی فعال ، مورد توجه امامان و دیگر مراکـز تشـیع بود.
بـدیهی اسـت کـه از یک سو مکتب حدیثی اهواز با توجه به موقعیت جغرافیاییاش نسبت به عراق ، بـه طریـق اولی و بیش از مراکز دیگر به عراق توجه داشته باشـد و از سـوی دیگـر همـین موقعیـت جغرافیایی، اهواز را به نقطه ای مرکزی برای آمد و رفت مشایخ قمی و دیگر علمای شیعه ، که از ایران عازم عراق بودند، قرار داده و سبب شده است از این حوزه حـدیثی شـیعه کـه / نمایندگان بسیار بزرگ و مورد اعتماد اهل بیت را در خود داشته است ، بهره ببرند.
زید و سیحان در / جنگ جمل در رکاب امیرالمؤمنین به شهادت رسیدند و صعصعه ، بزرگ این قبیله ، از اصحاب / خاص امام و از خطبای بزرگ است که امام صادق او و اصحابش را تنها کسانی دانسته اند که / حق امیرالمؤمنین را میشناخته اند؛ بنگرید: شیخ طوسی، رجال ، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم : جماعۀ المدرسین ، ١٤١٥ق ، ص ٦٤ و ٦٦ و ٦٩؛ شیخ طوسی، اختیار معرفۀ الرجال ، تحقیق سید مهدی رجائی، قم : مؤسسۀ آل البیت ، ١٤٠٤ق ، ج ١، ص ٢٨٥؛ ابن سعد، محمد، الطبقات / الکبری، تصحیح عبدالقادر عطا، بیروت : دار الکتب العلمیۀ، ١٤١٠ق ، ج ٦، ص ١٢٥."