چکیده:
پس از تلاش نفیسی و میرزایف که رودکی پژوهی را پایه گذاری کردند و سعی در پیراستن
اشعار رودکی از اشعار دیگر شاعران به خصوص قطران تبریزی داشتند، کتابها و
مقالات بسیاری برای دستیابی به شمار بیشتری از اشعار رودکی و نیز رد انتساب بعضی
اشعار به وی نوشته شده است.
لیکن هنوز نمیتوان به بسیاری از اشعار منسوب به رودکی اعتماد کرد . نویسنده در
این جستار تلاش دارد تا در حد بضاعت اندک خود، ضمن بررسی و نقد تعدادی از
مقالات و مجموعه های شعری رودکی، برخی کاستیها و نقایص آنها را گوش زد کند و در
ضمن، به انتساب دو بیت جدید به رودکی پردازد. این دو بیت ذیل نام رودکی در نسخة
شمارة 8820 کتابخانة مجلس یافت شده که تحریر آن در قرن نهم صورت گرفته است و
مولف آن محمودبن محمد قندزی نام دارد.
Following Said Nafisi and Mirzayef, who founded the practice of scholarly studies about Rudaki, and the endeavours to purge unauthentic elements from Rudaki’s poetry – particularly, those by Qatran of Tabriz – a good many books and articles have been written in order to add to the number of Rudaki’s verses and disprove the imputing of certain poems to him
Nonetheless, one cannot still trust a great number of the verses ascribed to Rudaki in the collections of his poetry. In the present study, after reviewing and evaluating some of the articles and collections of Rudaki’s poetry, attempts are made to point out as many of the shortcomings and defects as possible. In the meantime, two verses attributed to Rudaki are addressed. They appear under Rudaki’s name in the manuscript No 8820, at Majles Library, the author of which is Mahmud b. Mohammad Qondozi.
خلاصه ماشینی:
"حال اگر شعار به نقـل از مقالة صادقی ٤ بیت را ذکر کرده ، چرا با علم به انتساب اشعار فوق الذکر به قطران ، آنها را حذف نکرده است ؟ چرا ٤ بیت را ذکر کرده و از آوردن بقیة ١٧ بیت ــ که ٤ بیت دیگر آن در دنبالة همان ابیات و همان قصیدة مذکور است ــ خـودداری کـرده است ؟ همین اشکال در کار نصرالله امامی نیز وجود دارد؛ دو بیت دیگر از جمع ایـن ١٧ بیت قطران ، در گردآوردة امامی نیز وارد شده است : یک عطای تو چهل بـاره دخـل دو جهـان باد در ملک تو را سـال چهـل بـار چهـل 1 به تو داده است خداوند جهان خیل جهان شاد بنشین و جهان را بـه جهـان دار بهـل طبق بررسی امامی ، دو بیت بالا، در عرفات العاشقین ، نسخة خطی ملک ورق ٤١٣ به نام رودکی آمده است ؛ از این رو، امامی نیز آن را در مجموعه اشعار رودکـی وارد کرده است (امامی ١٣٨٧: ٤٢).
٢ دو بیت دیگر از ٦ بیتی که صادقی طبق سند شاعمرانف یعنی خیرالبیـان به نام رودکی دانسته ، به شرح زیر است : هــر کــه را بــا تــو کــار درگیــرد بهـــــره از روزگـــــار برگیـــــرد بـه سـخن لـب ز هـم چـو بگشــایی همـــه روی زمـــین شـــکر گیـــرد اما دو بیت ذکر شده مربوط به دو بیت اول غزلی است که بـا ٤ بیـت در دیـوان انوری مندرج و تاریخ آن نیز بسیار پیش تر از ١٠١٦ است ؛ ابیات سه و چهار انوری که در ادامة ٢ بیت بالا آمده اینهاست : چــون زنــد غمــزه چشــم غمــازت دو جهــان را بــه یــک نظــر گیــرد چشـم تـو آهـویی اسـت بـس نـادر کــه همــه صــید شــیر نــر گیــرد (انوری ، ج ٢، ١٣٧٦: ٨١٢) این غزل در اکثر نسخ دست نویس دیوان انوری از جمله نسخة مورخ ٧٠٨ق کـه نسخة اساس مدرس رضوی در تصحیح دیوان انوری بوده ، موجود است ."