چکیده:
گذار جمعیتی یک تحول جمعیتی بنیادین و فراگیر بوده و تجربهای اجتنابناپذیر برای همهی کشورهای دنیا است. اغلب به دلیل ناهماهنگی زمانی گذار جمعیتی با گذار اقتصادی و اجتماعی و عدم اتخاذ سیاستهای اقتصادی ـ اجتماعی متناسب با آن، در بسیاری از کشورها، مسائلی بروز خواهد کرد که در صورت عدم چارهاندیشی، مسائل اقتصادی و اجتماعی حادی را در پی خواهد داشت. هدف از انجام مطالعهی حاضر، تحلیل دینامیکی تحولات جمعیتی و پیامدهای اقتصادی آن با استفاده از تفکر سیستمی میباشد. در این مطالعه تلاش شده است تا با ارائهی مدلی، کاربرد تفکر سیستمی و مدلسازی سیستمهای پویا، به تجزیه و تحلیل ابعاد اقتصادی تحولات جمعیتی پرداخته شود. به منظور شناسایی متغیرهای مهم جمعیتشناختی و پیامدهای آنها، از روش تحلیل محتوای 201 مقاله که در بازهی زمانی 2005 تا 2014 در مجلهی Population Studies، بهعنوان یکی از مجلات معتبر جمعیتی، منتشر شدهاند، استفاده شده است. تحلیل سیستمهای پویا یکی از تکنیکهایی است که امکان مدلسازی سیستمهای پیچیده و غیرخطی را فراهم میآورد. لذا، از یک مدل دینامیکی نیز برای نشان دادن روابط علی میان عوامل شناسایی شده بهره گرفته شده است. نتایج نشان میدهد که میزان زاد و ولد، میزان مرگ و میر، مهاجرت، سالمندی جمعیت، نرخ باروری، شهرنشینی و امید به زندگی نقش مهمی در پیشبینی برخی از متغیرهای اقتصادی همچون نیروی کار، اشتغال، تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه، مصرف، مالیات، پسانداز و بودجه ایفا میکنند.
خلاصه ماشینی:
demographic momentum Bao and Chan تحولات جمعیتی و اثرات اقتصادی آن ساختار کلی جمعیت همانند یک اندامواره است که باید بین تمام بخشهای آن نوعی تعادل پویا و تجدید شونده برقرار باشد و نمیتوان یک وضعیت جمعیتی ثابت و مفروضی را بهعنوان یک وضعیت ایدهآل در نظر گرفت، زیرا تغییرات جمعیتی علاوه بر اینکه از پارامترهای جمعیتی ناشی میشود از بسیاری از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که به مرور زمان در مسیر تحول کشورها رخ میدهد تأثیر میپذیرد (رونکینگ و مینگوا 1 ، 2013: 412).
جدول 1: فراوانی و وزن عوامل شناسایی شده ردیف عامل شناسایی شده فراوانی عامل وزن عامل متغیرهای جمعیتی 1 میزان زاد و ولد 3450 2321/0 2 میزان مرگ و میر 2856 1922/0 3 مهاجرت 2044 1375/0 4 مسن شدن جمعیت 1896 1276/0 5 شهرنشینی 1138 0766/0 6 امید به زندگی 1329 0894/0 7 نرخ باروری 2150 1447/0 8 جمع کل 14863 1 متغیرهای اقتصادی 1 نیروی کار 1750 2253/0 2 اشتغال 859 1106/0 3 تولید ناخالص داخلی 2168 2791/0 4 درآمد سرانه 745 0959/0 5 مصرف 1135 1461/0 6 مالیات 543 0699/0 7 پس انداز 336 0433/0 8 بودجه 231 0297/0 7 کل 7767 1 همانگونه که در بخش روششناسی پژوهش اشاره شد، پس از شناسایی متغیرهای جمعیتشناختی مهم و پیامدهای اقتصادی آنها با استفاده از تکنیک تحلیل محتوی، روابط علت و معلولی میان این متغیرها در قالب یک مدل دینامیکی و با استفاده از رویکرد پویایی شناسی سیستم تحلیل شده است.